Τον περασμένο μήνα, στο διεθνές δικαστήριο για εγκλήματα κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Σιέρα Λεόνε, η δίκη του πρώην προέδρου της Λιβερίας Charles Taylor έφτασε στο τέλος της. Ο γενικός εισαγγελέας, καθηγητής Δικαίου στις ΗΠΑ David Crane, ενημέρωσε τους Times του Λονδίνου ότι η υπόθεση ήταν ελλιπής: Οι εισαγγελείς είχαν πρόθεση να απαγγείλουν κατηγορίες και κατά του Μοαµάρ Καντάφι, ο οποίος, σύμφωνα με τον Crane, “ήταν απολύτως υπεύθυνος για τον ακρωτηριασμό, ή/και τη δολοφονία 1,2 εκατ. ανθρώπων.” Αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ. Οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία και άλλοι, παρενέβησαν για να το εμποδίσουν. Ερωτηθείς γιατί, o Crane είπε: “Καλώς ήρθατε στον κόσμο του πετρελαίου.”
Ένα άλλο πρόσφατο «θύμα» του Καντάφι ήταν ο Howard Davies, πρύτανης του London School of Economics, ο οποίος παραιτήθηκε μετά τις αποκαλύψεις των σχέσεων του Πανεπιστημίου με τον Λίβυο δικτάτορα. (Σημείωση δικιά μου: Ο πρύτανης του LSE εξαναγκάστηκε σε παραίτηση όταν αποκαλύφθηκε ότι είχε δεχτεί δωρεά από το Ίδρυμα του Καντάφι ύψους 1,5 εκατ. λιρών. Στο LSE “εκπόνησε” διδακτορική διατριβή ο γιος του Καντάφι, Σαΐφ αλ Ισλάμ). Στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης, η Monitor Group, μια εταιρεία συμβούλων που ιδρύθηκε από καθηγητές του Χάρβαρντ, πληρωνόταν πολύ καλά για τις υπηρεσίας της όπως το βιβλίο που θα έκανε γνωστά τα αθάνατα λόγια του Καντάφι στον κόσμο “σε συνομιλία με διάσημους διεθνείς εμπειρογνώμονες” μαζί με άλλες προσπάθειες “για να ενισχυθεί το διεθνές κύρος της Λιβύης (του Καντάφι).”
Ο κόσμος του πετρελαίου σπάνια βρίσκεται εκτός παρασκήνιου σε υποθέσεις που αφορούν αυτή την περιοχή. Για παράδειγμα, καθώς οι διαστάσεις της ήττας των ΗΠΑ στο Ιράκ δεν μπορούν πλέον να κρυφτούν, η ανθρωπιστική ρητορική αντικαταστάθηκε από την ειλικρινή ανακοίνωση των στόχων της πολιτικής τους. Τον Νοέμβριο του 2007, ο Λευκός Οίκος εξέδωσε μια Διακήρυξη Αρχών επιμένοντας ότι το Ιράκ πρέπει να παράσχει απεριόριστη πρόσβαση και προνόμια στους αμερικάνους επενδυτές. Δύο μήνες αργότερα ο πρόεδρος Μπους ενημέρωσε το Κογκρέσο ότι θα απορρίψει τη νομοθεσία που ενδέχεται να περιορίζει τη μόνιμη στάθμευση των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων στο Ιράκ, ή τον “Έλεγχο των πετρελαιοπηγών του Ιράκ από τα Ηνωμένα Έθνη”- απαιτήσεις που οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν λίγο αργότερα εξαιτίας της ιρακινής αντίστασης.
Ο κόσμος του πετρελαίου παρέχει χρήσιμες οδηγίες στο πως πρέπει να αντιδράσει η Δύση στις εξεγέρσεις του αραβικού κόσμου. Ένας πλούσιος σε πετρέλαιο δικτάτορας ο οποίος είναι αξιόπιστος πελάτης, έχει το ελευθέρας. Υπήρξε μικρή αντίδραση όταν η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε στις 5 Μαρτίου, ότι “Οι νόμοι και κανονισμοί στο Βασίλειο απαγορεύουν πλήρως όλα τα είδη των διαδηλώσεων, πορειών και καθιστικών διαμαρτυριών όπως και το κάλεσμα σε τέτοιες, δεδομένου ότι αντιβαίνουν στις αρχές της Σαρία και τα έθιμα και τις παραδόσεις της χώρας”. Το βασίλειο κινητοποίησε τεράστιες δυνάμεις ασφαλείας που εφάρμοσαν με αυστηρότητα την απαγόρευση.
Στο Κουβέιτ, οι μικρές διαδηλώσεις συνετρίβησαν. Μια τεθωρακισμένη γροθιά χτύπησε το Μπαχρέιν, όταν οι στρατιωτικές δυνάμεις της Σαουδικής Αραβίας παρενέβησαν για να διασφαλίσουν ότι η μοναρχία της σουνίτικης μειονότητας δεν θα απειληθεί από εκκλήσεις για δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Το Μπαχρέιν είναι ευαίσθητο όχι μόνο γιατί φιλοξενεί τον 5ο Στόλο των ΗΠΑ, αλλά και διότι συνορεύει με τις σιιτικές περιοχές της Σαουδικής Αραβίας, περιοχές με το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου του βασιλείου. Οι μεγαλύτερες ενεργειακές πηγές στον κόσμο συμβαίνει να βρίσκονται στις βόρειες περιοχές του Περσικού Κόλπου, που κατοικούν κυρίως σιίτες, ένας πιθανός εφιάλτης για τους δυτικούς σχεδιασμούς. Στην Αίγυπτο και την Τυνησία, η λαϊκή εξέγερση έχει κερδίσει εντυπωσιακές νίκες, αλλά όπως το Carnegie Endowment αναφέρει, τα καθεστώτα παραμένουν και είναι “αποφασισμένα να περιορίσουν την υπέρ της δημοκρατίας συγκυρία που έχει δημιουργηθεί μέχρι τώρα. Μια αλλαγή της άρχουσας ελίτ και του συστήματος διακυβέρνησης είναι ακόμα ένας μακρινός στόχος”- κάτι που η Δύση θα επιδιώξει να κρατήσει μακριά.
Η Λιβύη είναι μια διαφορετική περίπτωση, μια πλούσια σε πετρέλαιο χώρα που διοικείται από έναν στυγνό δικτάτορα, ο οποίος, όμως, είναι αναξιόπιστος: Ένας αξιόπιστος πελάτης θα ήταν πολύ προτιμότερος. Όταν ξέσπασαν ειρηνικές διαμαρτυρίες, ο Καντάφι κινήθηκε αστραπιαία για να τις συντρίψει. Στις 22 Μαρτίου, καθώς οι δυνάμεις του Καντάφι κινούνταν προς την πρωτεύουσα των επαναστατών Βεγγάζη, ο κορυφαίος σύμβουλος του Ομπάμα για τη Μέση Ανατολή Dennis Ross προειδοποίησε ότι αν υπάρξει σφαγή, “όλοι θα μας κατηγορήσουν γι’ αυτό” - ένα ανεπιθύμητο επακόλουθο.
Και η Δύση σίγουρα δεν ήθελε την ενίσχυση της εξουσίας και της ανεξαρτησίας του Καντάφι με τη συντριβή της εξέγερσης. Οι ΗΠΑ συντάχθηκε στην έγκριση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ της «ζώνης απαγόρευσης πτήσεων», που θα υλοποιούταν από τη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Η παρέμβαση εμπόδισε μια πιθανή σφαγή αλλά ερμηνεύθηκε ως στήριξη των ανταρτών. Μια κατάπαυση του πυρός που επιβλήθηκε στις δυνάμεις του Καντάφι, επέτρεψε την προώθηση των δυνάμεων των ανταρτών δυτικά. Σύντομα κατέλαβαν τις κύριες πετρελαιοπηγές της Λιβύης, τουλάχιστον προσωρινά.
Στις 28 Μαρτίου, το αραβικό περιοδικό Al-Quds Al-Arabi που εδρεύει στο Λονδίνο προειδοποίησε ότι η παρέμβαση μπορεί να αφήσει τη Λιβύη με “δύο κράτη, ένα των επαναστατών στην πλούσια σε πετρέλαιο Ανατολή και ένα μαστιζόμενο από τη φτώχεια, υπό την ηγεσία του Καντάφι δυτικό … Δεδομένου ότι οι πετρελαιοπηγές είναι εξασφαλισμένες, μπορεί να βρεθούμε μπροστά σε ένα νέο Λιβυκό εμιράτο του πετρελαίου, αραιοκατοικημένο, προστατευόμενο από τη Δύση και πολύ παρόμοιο με τα εμιράτα του Κόλπου.”
Προβάλλεται ευρέως ο ισχυρισμός ότι το πετρέλαιο δεν μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για την παρέμβαση, επειδή η Δύση είχε πρόσβαση σ’ αυτό και υπό τον Καντάφι. Σωστό, αλλά είναι άσχετο. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για το Ιράκ από τον Σαντάμ Χουσεΐν, ή το Ιράν και την Κούβα σήμερα. Αυτό που επιδιώκει η Δύση είναι αυτό που ανακοίνωσε ο Μπους: έλεγχο ή τουλάχιστον, αξιόπιστους πελάτες και στην περίπτωση της Λιβύης, την πρόσβαση σε τεράστιες ανεξερεύνητες περιοχές που εικάζεται ότι είναι πλούσιες σε πετρέλαιο. Εσωτερικά έγγραφα των ΗΠΑ και της Βρετανίας τονίζουν ότι ο «ιός του εθνικισμού» είναι ο μεγαλύτερος φόβος, δεδομένου ότι ενδέχεται να εκθρέψει την ανυπακοή.
Η επέμβαση διεξάγεται από τις τρεις παραδοσιακές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (αν και μπορούμε να θυμηθούμε – οι Λίβυοι προφανώς το κάνουν – ότι, μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ιταλία διεξήγαγε γενοκτονία στην ανατολική Λιβύη). Οι δυτικές δυνάμεις ενεργούν υπό εικονική απομόνωση. Κράτη της περιοχής – Τουρκία και Αίγυπτος – δεν θέλουν να πάρουν μέρος, τι ίδιο και η υπόλοιπη Αφρική. Οι δικτάτορες του Περσικού Κόλπου θα ήταν χαρούμενοι να δουν τον Καντάφι να φεύγει – αλλά, ακόμη κι αν φορτώνονται με προηγμένα όπλα που τους παρέχονται για ανακύκλωση πετροδολαρίων και τους εξασφαλίσουν υποταγή, παρέχουν λίγο περισσότερο από συμβολική συμμετοχή. Το ίδιο ισχύει και για την Ινδία, τη Βραζιλία ακόμη και τη Γερμανία.
Η Αραβική Άνοιξη έχει βαθιές ρίζες. Η περιοχή σιγοβράζει χρόνια. Η πρώτη από το σημερινό κύμα διαμαρτυριών ξεκίνησε πέρυσι στη Δυτική Σαχάρα, την τελευταία Αφρικανική αποικία, στην οποία εισέβαλε το Μαρόκο το 1975 και παράνομα κατέχει μέχρι σήμερα, κατά τρόπο παρόμοιο με το Ανατολικό Τιμόρ και τα κατεχόμενα εδάφη από το Ισραήλ. Τον περασμένο Νοέμβριο, μια ειρηνική διαμαρτυρία συντρίφθηκε από τις μαροκινές δυνάμεις. Η Γαλλία παρενέβη για να εμποδίσει μια έρευνα από το Συμβούλιο Ασφαλείας για τα εγκλήματα του πελάτη της.
Στη συνέχεια, μια φλόγα άναψε στην Τυνησία η οποία έχει πλέον εξαπλωθεί σε μεγάλη πυρκαγιά.
Δημοσιευμένο στους New York Times Syndicate.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου