Αναπλαισίωση» στη φωτογραφία σημαίνει: αλλάζω την εστίαση ή την προοπτική μιας θέας μέσω αλλαγών στο φακό. Αυτό που φωτογραφίζεται δεν αλλάζει, η αποτύπωση είναι διαφορετική.
Ο όρος από την τεχνολογία πέρασε στις κοινωνικές επιστήμες, ιδιαίτερα στην ψυχοθεραπεία. «Αναπλαισίωση» σημαίνει: αλλάζω το εννοιολογικό ή το συναισθηματικό τρόπο προσέγγισης βιωμένων καταστάσεων . Επιλέγω άλλο πλαίσιο αφήγησης. Τα γεγονότα δεν αλλάζουν, αλλά το τραύμα μπορεί να γίνει δύναμη, μια κακή σχέση καλή.
Στον πολιτικό λόγο στην Ελλάδα σήμερα χρησιμοποιούνται συνεχώς ψυχιατρικοί όροι: άγχος, κατάθλιψη, σχιζοφρένεια. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και την «αναπλαισίωση». Με ένα νόημα όμως ακόμα πιο διευρυμένο. Όχι μόνο να αλλάξουμε τον τρόπο που κάνουμε ανάγνωση των γεγονότων, ώστε να κάνουμε την κρίση ευκαιρία, κάτι που ακούμε συνέχεια, αρκετές φορές ανόητα. Αλλά να αλλάξουμε τα ίδια το γεγονότα. Δεν αλλάζω μόνο την εικόνα που τραβάω από μια σκηνή που εγώ δεν έχω καθόλου τη δύναμη να επηρεάσω, αλλάζω την ίδια τη σκηνή. Δεν αλλάζω τη φωτογραφία, αλλάζω και αυτό που φωτογραφίζεται. Αλλάζω το πλαίσιο.
Όποιος διαθέτει αυτή την ικανότητα σημαίνει ότι διαθέτει και αξιόλογη δύναμη. Άς το υπογραμμίσουμε λοιπόν εξαρχής. Ο λαός της Ελλάδας - περιφρονημένης, εξαθλιωμένης, ετοιμόρροπης - κρατάει την τύχη στα χέρια του, περισσότερο από κάθε στιγμή τις προηγούμενες δεκαετίες. Κι όχι μόνο. Σε μεγάλο βαθμό και την τύχη της ίδιας της Ευρώπης.
Πρώτο, ειρωνεία της ιστορίας: μια χώρα ερείπια, ένας λαός με δύναμη
Ποτέ στην ιστορία της, από την ανεξαρτησία, η Ελλάδα δεν έχει βρεθεί τόσο επίμονα, τόσο συνεχόμενα στο κέντρο του πλανητικού σκηνικού. Οι ανατροπές στην Αίγυπτο, στη Λιβύη, στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη έρχονται και παρέρχονται στην επικαιρότητα. Η Ελλάδα καθημερινά πρώτο θέμα στην πρώτη σελίδα, δυο χρόνια τώρα.
Η μοίρα το έφερε ώστε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που ξεσπάει από το 2007 να εμπλέξει στον πρωταγωνιστικό ρόλο του «ρεμαλιού» ή του «ηλίθιου» την Ελλάδα. Δεν είναι η μοίρα, βέβαια.
Ο φακός ευρυγώνιος στην αρχή καλύπτει ένα ολόκληρο πλανήτη με κυρίαρχο ένα εκδικητικό καπιταλισμό με τις υπερφίαλες αγορές του να κατεδαφίζει κάθε εργατική κατάκτηση, αλλά να παγιδεύεται ο ίδιος στην φάκα του. Ο φακός μικραίνει το πλάνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τράπεζες γιγαντιαίες κομπίνες χωρίς κεφάλαια. Εστιάζει κατόπιν στην περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υφίσταται μια πολιτική ακραίας πόλωσης, του Βορρά σε βάρος του Νότου. Το τελικό ζουμ εντοπίζει τη χώρα εκείνη με την πιο δουλική, παρασιτική, αντιπαραγωγική και διεφθαρμένη άρχουσα τάξη: την Ελλάδα.
Η μπίλια της ρουλέτας σταματάει στo GR. Mε βάση όμως τις καταγγελίες για πλαστή στατιστική μεγέθυνση του ελλείμματος του 2009 ο κρουπιέρης των Βρυξελλών είναι μαφιόζος. Σπρώχνει με το χέρι τη μπίλια από το IRL στο GR.
Η Ελλάδα «αδύναμος κρίκος» του παγκόσμιου καπιταλισμού. Χώρα υπό την κατοχή διεθνών ιμπεριαλιστικών οργανισμών. Με την οικονομία και την κοινωνία της σε ερείπια σαν του ένδοξου παρελθόντος της.
Μια χώρα μπορεί να ηττάται, αλλά να μη χάνει την περηφάνειά της στα μάτια των άλλων. Με τις ανταποκρίσεις του από τη Μικρασία για τη «βουβή πομπή», ο Έρνεστ Χεμινγουέι ανυψώνει τους ξεριζωμένους. Η ήττα ήταν στον ορίζοντα στον εμφύλιο, ο Πολ Ελιάρ όμως από την Πίνδο έστελνε τους ηλεκτρισμένους στίχους του σε όλο τον πλανήτη: «Όρος τραχύ ο Γράμμος, πράο τον κάνουν οι αντάρτες».
Αυτή τη φορά θέλουν τον λαό μας όχι μόνο ηττημένο, αλλά χωρίς αξιοπρέπεια. Το γελοίο κυβερνητικό τσίρκο της επαιτείας περιέρχεται όλες τις ηπείρους κάνοντας τη χώρα αντικείμενο χλευασμού και παράδειγμα προς αποφυγήν.
Θέλουν την κοινωνία απέναντι στο απαίσιο βλέμμα της κόμπρας. Ακίνητη, χωρίς αντίδραση, σε παράλυση. Από το πρωί μέχρι το βράδυ μας πολιορκούν: «Κι αν αλλάξει κάτι εδώ, το πλαίσιο δεν αλλάζει. Ούτε τα spread, ούτε η Moody’s, ούτε η Μέρκελ». Μοιρολατρεία, για να οδηγήσει στην υποταγή.
Η ειρωνεία, και η εκδίκησή, είναι ότι σε μια στιγμή αδυναμίας, η Ελλάδα – καθώς και άλλες περιφερειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – διαθέτει εντυπωσιακή και πρωτοφανή δύναμη. Δεν αποτελεί νησίδα παρακμής σε ένα ακμάζοντα παγκόσμιο καπιταλισμό. Είναι ένα νησί σε μια θάλασσα βαθύτατης σήψης. Και κυρίως: έχει αναδειχθεί σε κομβικό σημείο που θα κρίνει διεθνώς προς τα πού θα αρχίσει να γέρνει η πλάστιγγα. Προς τον κόσμο της εργασίας ή προς τους τοκογλύφους;
Σε μια ανάλογη θέση βρέθηκε η πατρίδα μας στον εμφύλιο. Με τη νίκη του Δημοκρατικού Στρατού η Γιάλτα θα αμφισβητούνταν. Με την ήττα του σταθεροποιήθηκε.
Αυτοί που παριστάνουν τις «μεγάλες δυνάμεις» και διατάσσουν την κυβέρνηση «Προσοχή!», «Ανάπαυση!», «Επίκυψη!», βασανίζονται από το πρωί μέχρι το βράδυ από ερωτήματα πανικού. Κοινός παρανομαστής τους: «Τι θα κάνει ο ελληνικός λαός;». «Τι θα γίνει η Ευρωζώνη μας, αν η Ελλάδα αποχωρήσει από το ευρώ;». «Τι θα γίνουν οι τράπεζές μας, αν η Ελλάδα ακυρώσει τα ομόλογά της;». «Αν η Ελλάδα κάνει παύση πληρωμών, πώς θα αντιμετωπίσουμε την «contagion» (λέξη S.O.S. ότι βουλιάζουν), τη μετάδοση της επιδημίας παύσης πληρωμών σε άλλες χώρες;».
Δεν είναι η Αθήνα Νέα Υόρκη, Πεκίνο ή Φραγκφούρτη για να καθορίσει την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Μπορεί να είναι όμως – όπως και η Λισαβόνα ή το Δουβλίνο – καταλύτης. Και παράδειγμα.
Η έκβαση στις οικονομικές αντιπαραθέσεις δεν κρίνεται μόνο από μια στατιστική σύγκριση μεγεθών. Η στρατηγική, ο εντοπισμός του αδύναμου σημείου του αντιπάλου, η αξιοποίηση των παρακμιακών του χαρακτηριστικών και των εσωτερικών του αντιθέσεων, η ικανότητα συμμαχιών, η στράτευση του λαού, η έμπνευση και η επινοητικότητα, το ηθικό συνδιαμορφώνουν τον συσχετισμό των δυνάμεων. Αν οι αυτοκρατορίες πάντα ήταν νικητές, τότε δεν θα είχαμε κανένα πρόβλημα: οι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα κυβερνούσαν ακόμα από τα Σκόπια μέχρι το Νέο Δελχί.
Οι λαοί στις περιφερειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαθέτουν μεγάλη διαπραγματευτική δύναμη. Πολλαπλάσια αν την αξιοποιήσουν από κοινού. Εδώ η κυβέρνηση ούτε καν την δοκίμασε. Λειτούργησε ως πράκτορας και όργανο των αγορών. Οδηγεί τον κόσμο της εργασίας σε καταστροφή.
Η δύναμη αυτή πρέπει να αμέσως να χρησιμοποιηθεί. Το 2009 θα είχε και το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Το 2011 παραμένει ακόμα αποτελεσματική. Το 2013 οι αγορές θα έχουν ετοιμάσει την άμυνά τους.
Δεύτερο, το πείραμα του λαού
Δεν είμαστε μοναδικό φαινόμενο. Άγρια μέτρα, εδώ και τέσσερις δεκαετίες έχουν ληφθεί στη Χιλή του Πινοσέτ. Στη Βρετανία της Θάτσερ και του Μπλερ. Στις ΗΠΑ του Ρίγκαν και του Κλίντον. Στην Πολωνία του Βαλέσα.
Αυτό που συμβαίνει όμως στις ευρωπαϊκές περιφερειακές χώρες, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, είναι «το» φαινόμενο της εποχής μας. Ένας παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός, με την ενσωμάτωση και της Κίνας, επιχειρεί με εργαλείο την «ανταγωνιστικότητα» και το κρατικό χρέος να σπάσει τη σπονδυλική στήλη των εργατικών κατακτήσεων από την εποχή του Σάκο και Βαντσέτι.
Το κεντρικό πείραμα γίνεται εδώ.
Μέσα στο εργαστήριο δοκιμάζεται πώς μια αναπτυγμένη κοινωνία μπορεί να μεταμορφωθεί σε κοινωνία χωρίς συντάξεις, χωρίς ασφάλιση, χωρίς δουλειά για τους νέους, χωρίς σεβασμό για τους γέρους. Να αλλάξει το επίπεδο της, η πολιτιστική της έκφραση, η δίαιτά της, το «προσδόκιμο ζωής».
«Άνθρωποι και Ποντίκια», έγραφε ο Στάινμπεκ. Τα ποντίκια ναρκώνονται, πονάνε, δεν γνωρίζουνε ότι είναι καταδικασμένα πειραματόζωα. Οι άνθρωποι δυστυχώς το κατανούν. Μια επίγνωση χρήσιμη για τον πειραματιστή. Η αντίδραση με φθόνο ανάμεσα στον άνεργο, το «μπλοκάκι», τον δημόσιο ευνοεί το πείραμα. Η συλλογική δράση το ακυρώνει.
Κατά βάθος όλες οι μεγάλες ιστορικές συγκρούσεις εξελίσσονται σε πειράματα και από τις δύο πλευρές, πάντα σε συνθήκες ρευστότητας και μετάβασης. Και από τους λαούς. Άλλοτε πετυχαίνουν προσωρινά και αποτυχαίνουν μακροπρόθεσμα. Άλλοτε το αντίστροφο. Άλλοτε πετυχαίνουν και καταδικάζονται ηθικά. Άλλοτε αποτυχαίνουν και τροφοδοτούν τα όνειρα.
Με αυτή την έννοια, ναι, ο κόσμος της εργασίας θα προχωρήσει στο δικό του πείραμα. Θα αντιτάξει στη σημερινή αποικία ένα ελεύθερο τόπο εργασίας, γνώσης, προόδου, κοινού χώρου, πλούτου μοιρασμένου σε όλους, δημοκρατίας, διεθνισμού, αλληλεγγύης.
Η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιστρέψει εκεί όπου η κάθε κατάκτηση ήταν έρμαιη και έκθετη, κτισμένη πάνω σε άμμο.
Αγωνιστικές κληρονομιές σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, τους προξενούν φόβο. Πριν αναδειχθεί οικονομικά, η χώρα μας υπήρξε πολιτικά «αδύναμος κρίκος» για τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό. Το κίνημα του άρθρου 16 σαρώνει τη συνταγματική μεταρρύθμιση των τεσσάρων πέμπτων της βουλής. Η καθολική νεανική εξέγερση του Δεκέμβρη προκαλεί τη διεθνή προσοχή.
Και ένα πείραμα των αγορών και τραπεζών και ένα πείραμα της εργασίας έχουν αβέβαιη έκβαση. Είναι ταξίδια στην ομίχλη. Το δεύτερο όμως είναι που δημιουργεί ασφάλεια και προοπτική. Γιατί, πρώτο, οι εργαζόμενοι είναι το υποκείμενο κι όχι αντικείμενο του πειράματος. Γιατί, δεύτερο, οι εργαζόμενοι και οι κατακτήσεις τους είναι η σταθερά και οι αγορές και οι τοκογλύφοι η μεταβλητή που πρέπει να μηδενισθεί. Γιατί, τρίτο, η κοινωνία είναι ενεργή, οραματική και ενθουσιώδης κι όχι παραιτημένη, εχθρική κι απελπισμένη.
Τρίτο, είναι όμορφος ο αγώνας για τέτοιες πατρίδες
Η Εθνική Κυριαρχία προσδιορίζεται από την εποχή της. Η παγκοσμιότητα απαιτεί λύσεις σε προβλήματα που έχουν διασυνοριακή διάσταση. Διεθνή σώματα, εφόσον όμως σέβονται τη δημοκρατία και την ισοτιμία, μπορούν να δίνουν λύσεις σε θέματα με υπερεθνική διάσταση που παλιότερα ανήκαν στην εξουσία του εθνικού κράτους.
Δεν είναι κάτι τέτοιο το τελεσίγραφο των πολιτικών κατακτητών στο Κοινοβούλιο. Η καθοδήγηση της χώρας από υπαλλήλους που στον μόνο που δίνουν λόγο είναι οι τράπεζες και οι αγορές. Η μετατροπή του Συντάγματος σε χαρτί υγείας μπροστά στα πολεμικά ανακοινωθέντα των Βρυξελλών και του Βερολίνου. Η βίαιη εκποίηση της συλλογικής περιουσίας του λαού.
Η εθνική ανεξαρτησία, όχι με τους όρους του 1821 ή του 1912, αλλά με τους όρους του 2011 και του 2051, καταπατάται με τον χειρότερο τρόπο. Εξευτελίζεται. Δεν υφίσταται.
Μια αποδυναμωμένη Ελλάδα, χωρίς παραγωγή και χωρίς ηθικό, μπορεί να οδηγηθεί σε καταστροφικές καταστάσεις. Η επαφή στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης με τις διενέξεις για τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες και τη γεωπολιτική αστάθεια μπορεί να ενεργοποιήσουν τις τεκτονικές πλάκες της υφαλοκρηπίδας, των χωρικών υδάτων, των συνόρων, των μειονοτήτων.
Στο θερμοκήπιο της κρίσης βλασταίνουν οι κρατικές συγκρούσεις. Και ο πειρασμός εκτόνωσης της λαϊκής οργής μέσω του εξωτερικού εχθρού.
Αγώνας για την εθνική κυριαρχία τώρα. Ως προϋπόθεση για την αποτροπή κάθε τυχοδιωκτισμού, από έξω κι από μέσα. Και κυρίως ως προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση και την ανόρθωση.
Παρά τα «Σένγκεν» και την ελεύθερη διακίνηση, τα σύνορα ανθίστανται στην δήθεν ενωμένη Ευρώπη. Δεν είναι οι μπάρες, τα τείχη, τα ναρκοπέδια. Είναι οι εξαγωγές από τη μια και οι εισαγωγές από την άλλη. Είναι οι τράπεζες από τη μια και οι εργασιακές εφεδρείες από την άλλη. Είναι οι δανειστές από τη μια και οι χρεώστες από την άλλη.
Η μάχη μιας χώρας ενάντια στην πολιτική και οικονομική κατοχή από κυβερνήσεις των «μεγάλων» και οργανισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι συνιστώσα της παγκόσμιας πάλης της εργασίας ενάντια στο κεφάλαιο.
Η αριστερά δεν εγκαταλείπει αυτό το πεδίο στην πατριδοκαπηλεία. Δεν φυγομαχεί. Δεν αισθάνεται ενοχικά. Δεν ψελλίζει. Δίνει τη μάχη της πατρίδας που για αυτήν είναι μια διεθνιστική μάχη.
Δεν μπορούμε να αντέξουμε την ηχώ των στίχων του Καβάφη: «Έτσι μια ειρωνεία/ θα καταντήσουν πια, και παίγνιο μες στην Ρώμη/ τα γένη των. Που κατά βάθος έγιναν / σαν ένα είδος υπηρέται των Ρωμαίων».
Δεν είναι εχθρός μας ο γερμανός εργάτης που πέρασε μια δεκαετία παγώματος των μισθών και ζητάει τα έσοδα από τους φόρους του να μη πάνε στην Ελλάδα. Όπως δεν είναι εχθρός μας ο έλληνας άνεργος που πέρασε μια δεκαετία άσκοπη και ζητάει τα έσοδα από τους φόρους του να μη πάνε στον δημόσιο υπάλληλο. Προσπαθούμε να πείσουμε και να ενώσουμε.
Δική μας πατρίδα δεν είναι η στρατιωτική εμπλοκή στο Αφγανιστάν. Σημαία μας δεν είναι αυτή που κυματίζει στον ιστό των ελληνικών τραπεζών στα Βαλκάνια. Εθνικό μας σύμβολο δεν είναι τα πετρελαιοφόρα των εφοπλιστών που διασχίζουν ωκεανούς με δολάρια.
Δική μας πατρίδα είναι, μέσα στο σύννεφο με τα χημικά, οι πλάκες του Συντάγματος που τις έχει περπατήσει ο Μακρυγιάννης. Πατρίδα μας είναι οι γειτονιές στο Λονδίνο, τη Μελβούρνη, το Μόντρεαλ, εκεί όπου απρόσμενα εξορίζεται το άνθος του τόπου. Πατρίδα μας είναι τα πατρογονικά στα νησιά που ανοικοδόμησαν μάστορες έλληνες, πολωνοί και αλβανοί μαζί. Πατρίδα μας είναι οι «ελαιώνες κι αμπέλια μακριά ως τη θάλασσα» που ψυχομαχούν μαζί με τους ανθρώπους τους. Πατρίδες μας είναι τα κλιμακοστάσια των εφοριών όπου στενάζει ο λαός μας.
Είναι όμορφος ο αγώνας για τέτοιες πατρίδες.
Τέταρτο, η παύση πληρωμών είναι ηθική, η πληρωμή του χρέους είναι ανήθικη.
Η «χρεοκοπία» ως όρος είναι εφιάλτης. Χρεοκοπημένος γίνεται ο αλκοολικός, ο τζογαδόρος, το απόβρασμα της κοινωνίας. Κι όμως: ο αγγλικός όρος «default» σημαίνει «αθέτηση πληρωμών», δηλαδή πλήγμα στον δανειστή. Οι αλχημιστές διερμηνείς του συστήματος την κάνουν «χρεοκοπία», δηλαδή καταδίκη του δανειζόμενου.
Χρεοκοπία σημαίνει δικαστικοί κλητήρες, φορτηγά που παίρνουν τα έπιπλα και τη σιφονιέρα της γιαγιάς, ξεπούλημα, τα κορίτσια στο δρόμο για να ζήσει η οικογένεια. Αυτό ακριβώς που γίνεται τώρα. Και θα σταματήσει όταν πούμε: «κάτω τα χέρια!».
Το χρέος είναι πανταχού παρόν σε κάθε καμπή στην παγκόσμια ιστορία. Μεγάλες ηγεμονίες βούλιαξαν και σάπισαν από το βάρος του. Κάθε αφετηρία μιας πορείας απελευθέρωσης ενός δυναστευόμενου λαού είναι δίδυμη με τη ριζοσπαστική απελευθέρωση από το χρέος.
Η απαλλαγή εκατοντάδων αθηναίων από τη δουλεία που είχε προκαλέσει η υποθήκη του σώματος του ίδιου του δανειζόμενου ήταν ένας από τους θεμέλιους λίθους που έθεσε ο Σόλωνας για τη θεμελίωση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. «Τίκτει γαρ κόρος ύβριν», έγραφε.
Ο Ροβεσπιέρος στην εισήγησή του για την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη δίνει μια επαναστατική επανανοηματοδότηση στην έννοια του χρέους: «Άρθρο 11, Η απαραίτητη συνδρομή σε αυτόν που στερείται το αναγκαίο αποτελεί χρέος αυτού που διαθέτει το επιπλέον». Η Γερμανία, έτσι, είναι οφειλέτης μας.
Οι λατινοαμερικάνικες δημοκρατίες γεννήθηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα μέσα από την κρίση χρέους και με την αποτίναξή του.
Η παύση πληρωμών δεν είναι απλώς μία επιλογή. Είναι η επιλογή που θα σηματοδοτήσει την αντιστροφή της πορείας, την ανόρθωση.
Η βροχή στην αρχή του καλοκαιριού είναι αρρώστια για τις καλλιέργειες. Το φθινόπωρο είναι ευλογία. Η περικοπή στο μισό του ελληνικού χρέους με πρωτοβουλία της τρόικα συνοδευόμενη από τα μέτρα λιτότητας είναι ασφυξία. Η παύση πληρωμών, με λαϊκή επιβολή, η προτεραιότητα στους κοινωνικούς στόχους είναι οξυγόνο.
Η παύση πληρωμών είναι ρεαλιστική – συμβαίνει συνεχώς στην ιστορία από την αρχαιότητα.
Είναι περπατημένος δρόμος. Η Γερμανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ρωσία, η Αυστρία κι άλλες οκτώ χώρες προχώρησαν σε τριάντα αθετήσεις πληρωμών την τελευταία εκατονταετία.
Είναι απελευθερωτική. Μόνο απαλλαγμένη από το συντριπτικό βάρος του χρέους μια κοινωνία μπορεί να σταθεί στα πόδια της.
Είναι σύννομη με βάση την αρχή του διεθνούς Δικαίου για «κατάσταση ανάγκης», που δίνει προτεραιότητα στην κοινωνία κι όχι στους πιστωτές, την έχουν επικαλεσθεί πολλές χώρες, εμπεριέχεται σε εθνικές νομοθεσίες όπως των ΗΠΑ.
Και είναι ηθική για περιπτώσεις όπως τότε οι που αθηναίοι αγρότες πουλιούνταν δούλοι στην Αίγινα για τα χρέη τους, όπως τώρα οι νέοι ψάχνουν αεροπλάνο για την Αυστραλία για τα χρέη της χώρας τους.
Ανήθικη είναι η απαίτηση πληρωμής και οι τιμωρίες.
Αυτό που διακυβεύεται στις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης είναι ένα κεντρικό θέμα πολιτισμού. Στον 21ο αιώνα τι έχει μεγαλύτερη αξία: το δικαίωμα του εργαζόμενου στη ζωή ή η αξίωση του τοκογλύφου για τόκους; Αν η ιστορία εξελίσσεται σε μια κατεύθυνση προόδου, όπως θα ήθελε ο Χέγκελ και ο Μαρξ, τότε είναι μαζί μας.
Πέμπτο, μια τριπλή συμμαχία για την αποχώρηση από το ευρώ.
Η παγκόσμια κρίση έχει παράδοξα Η πιστοληπτική ικανότητα της Αμερικής υποβαθμίζεται, τα ομόλογά της όμως γίνονται περιζήτητα, γιατί τα κεφάλαια τα θεωρούν ασφαλή καταφύγια σε εποχή ύφεσης. Παγκόσμιες δυνάμεις, η Κίνα, Βραζιλία, η Γερμανία θέλουν φθηνό νόμισμα για τις εξαγωγές τους. Η Γερμανία επιβάλλει το ακριβό ευρώ.
Αυτή η ιδιοτυπία του γερμανικού κατεστημένου, Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών, που σχετίζεται με τις ιστορικές εμπειρίες του, επιβάλλει μια αυτοκτονική πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το νόμισμα δεν είναι ουδέτερο. Είναι όχημα πολιτικών προτεραιοτήτων. Τα Σύμφωνα Σταθερότητας και Ευρώ, διοχετεύουν μέσω του ακριβού ευρώ τη λιτότητα, την ανεργία, την ύφεση, τις τιμωρίες. Τις επιλογές των τραπεζών, όχι των εργαζομένων.
Τα κέρματα του ευρώ έχουν εμφανισιακά ένα πλουραλισμό: στην τσέπη μας συνυπάρχει ο Βενιζέλος, ο Δάντης, ο γερμανικός αετός. Επί της ουσίας απαγορεύουν και αποκλείουν κάθε πολιτική διαφοροποίησηκή, κι ας είναι διαφορετικές οι συνθήκες στο νότο με τον βορρά.
Κι όμως. Οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες το κυνηγούν σα να είναι το χρυσόμαλλο δέρας. Ακόμα κι εδώ, μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, και μάλιστα της νεανικής, δεν θέλει να το αποχωρισθεί.
Εκεί που έχουν φθάσει πια τα πράγματα, η άμυνα μιας χώρας απέναντι στις πολιτικές της Ευρωζώνης και η παραμονή στο ευρώ είναι ασυμβίβαστες..
Η αναγκαία σύγκρουση με τα τελεσίγραφα διάλυσης απαιτεί σύγκρουση με όλη τη φιλοσοφία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Αυτή εκ των πραγμάτων οδηγεί στην έξοδο από το ευρώ.
Και χωρίς ευρώ η κυριαρχία τραπεζών και αγορών μπορεί να συνεχισθεί απερίσπαστα, αν η νομισματική αλλαγή δεν αποτελέσει κρίκο σε μια αλυσίδα οικονομικών ανατροπών. Η εκδίωξη από το ευρώ είναι ένα ενδεχόμενο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν οι τράπεζές της γίνουν πιο σταθερές.
Την πιο συμπυκνωμένη, εύστοχη αλλά και σαδιστική τοποθέτηση για το μάταιο μαρτύριο αλλά και τις μεγάλες δυνατότητες της Ελλάδας έχει κάνει η Μέρκελ με την επαναλαμβανόμενη δήλωσή της: «Η Ελλάδα δεν πρέπει να φύγει από την ευρώ, γιατί θα διαλυθεί η Ευρωζώνη».
Δεν είναι απάντηση η επιστροφή στην παλιά δραχμή. Η αριστερά είναι αντίθετη σε κάθε επιστροφή: στο εθνικό νόμισμα των τραπεζιτών, στο διαλυμένο δημόσιο, στους διεφθαρμένους θεσμούς που είχαμε. Δεν είμαστε συνήγοροι του παλιού. Είμαστε αγωνιστές του καινούργιου.
Η αριστερά δεν θέλει την έξοδο ως εθνική αναδίπλωση. Σε πρώτη φάση, βέβαια, θα υπάρξουν μέτρα προστασίας, έλεγχοι κεφαλαίων, διοικητικές ρυθμίσεις.
Σε μια νέα πολιτική ανοίγματος σε όλο τον κόσμο, η σχέση με την Ευρώπη, λόγω γειτνίασης και ιστορίας, θα έχει εξέχοντα ρόλο. Η έξοδος, λοιπόν, είναι μια πρόταση – πρόκληση για μια ευρωπαϊκή συνεργασία άλλου τύπου στηριγμένη στην ισοτιμία, την κοινωνική πρόοδο, την ελευθερία επιλογής. Με χαρακτηριστικά ανάλογα της ALBA, της συμμαχίας κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής στη βάση της κοινωνικής ευημερίας, της αμοιβαίας βοήθειας, της ανταλλαγής προϊόντων. Από πέρυσι εκεί άρχισαν μάλιστα εμπορικές συμφωνίες στη βάση κοινού νομίσματος, του «sucre». Αξίζει αυτή η αντίληψη να εκφρασθεί ακόμα και στο όνομα ενός νομίσματος.
Μια ιρανική παροιμία λέει, ότι ένας δρόμος υπάρχει μόνο για τους μονόφθαλμους.
Μια τριπλή συμμαχία μπορεί να δημιουργηθεί. Από εκείνους που υποστήριζαν την έξοδο, αμέσως μετά τη συγκρότηση της ΟΝΕ. Από όσους συνειδητοποιούν σήμερα ότι η απειθαρχία στις εντολές της Ευρωζώνης οδηγεί αναγκαστικά σε αυτό το σημείο. Ακόμα κι από αυτούς που πιστεύουν ότι αυτό που «πονάει» τις Βρυξέλλες και δίνει στην Ελλάδα διαπραγματευτική ισχύ, είναι η θέση για έξοδο από το ευρώ.
Έκτο, η ευρωπαϊκή μας ταυτότητα.
Δεν είναι το όνομα που μας δίνει μόνο την ταυτότητα. Καθημερινές επαναλαμβανόμενες τελετουργίες έχουν την ίδια βαρύτητα. Ο κυριακάτικος εκκλησιασμός για ένα χριστιανό. Η βδομαδιάτικη `συνεδρίαση για ένα αριστερό.
Το ευρώ λειτουργεί ως ταυτότητα. Σημαίνει ότι «εδώ δεν είναι Βαλκάνια». Είναι κάρτα ελευθέρας από τη στιγμή που φτάνεις στο αεροδρόμιο του Παρισιού ή του Βερολίνου. Είναι V.I.P.
Η ταυτότητα, η αίσθηση του ανήκειν είναι ένα σημαντικό αγαθό. Αξίζει το τίμημα και μιας πτώσης στο βιοτικό σου επίπεδο. Ακόμα και μεγάλης.
Οι ίδιοι άνθρωποι ταυτόχρονα συνειδητοποιούν ότι η χώρα τους γεωγραφικά, με τη συμβολική έννοια, ανήκει στην Αφρική, όταν δημοσιεύονται οι στατιστικές με τους δείκτες για την παραγωγικότητα ή τη διαφθορά.
Στα μυθιστορήματα του Γρηγόριου Ξενόπουλου η μικρανηψιά από την επαρχία γίνονταν υπηρέτρια στην Αθήνα, κι όμως θεωρούσε τον εαυτό της πιστό μέλος της οικογένειας. Όπως οι οικόσιτοι μαύροι σκλάβοι τον καιρό του αμερικάνικου εμφυλίου στο «Όσα παίρνει ο άνεμος».
Με την διάλυση της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας οι πρώην πολίτες της αντιμετώπισαν μια κρίση ταυτότητας. Εσύ, ο πολίτης της δοξασμένης Αυτοκρατορίας, τι είσαι τώρα; Πολίτης ενός μικρού επαρχιακού ευρωπαϊκού κράτους, της Τσεχοσλοβακίας ή της Ουγγαρίας;
Όσους σχεδόν αιώνες χρειάσθηκε η μοναρχία αυτή να διαλυθεί, ενδεχομένως τόσα χρόνια χρειάζεται η Οικονομική και Νομισματική Ένωση της Ευρώπης. Ποιοί είμαστε εμείς; Εμείς, οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είμαστε τώρα υπήκοοι μιας βαλκανικής Ελλάδας, στις ατέλειωτες ουρές «εκτός Σένγκεν» των αεροδρομίων, να μετράμε στο ανταλλακτήριο συναλλάγματος του αεροδρομίου τα λίγα κέρματα ευρώ που πήραμε με τα εθνικά μας χαρτονομίσματα;
Ξεχνάμε ότι για να μπει το ευρώ στην τσέπη μας, και σήμερα περνάμε από ανταλλακτήριο. Το ανταλλάσουμε με τη σύνταξη του παππού, τα δωρεάν βιβλία στα σχολεία, το ΚΕΘΕΑ που πήγαινε ο παλιός συμμαθητής μας.
Την ταυτότητά μας δεν την καθορίζουν τελικά τα ψέματα. Αλλά τα επίπεδα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της Παιδείας, της Υγείας, του Πολιτισμού.
Χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτός ευρώ τα πήγαν καλύτερα. Η Σουηδία με την κορώνα είναι πια πιο ευρωπαϊκή από το Βέλγιο. Η Πολωνία με το ζλοτι από τη Σλοβακία.
Είμαστε Έλληνες. Είμαστε Ευρωπαίοι σε γραμμή μάχης. Και είμαστε περήφανοι και για τα δύο.
Όποια περιφερειακή χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάνει την τομή, δεν πρόκειται να μείνει μόνη. Σύμμαχοί του λαού της δεν είναι ούτε η Μέρκελ, ούτε ο Μπαρόζο, ούτε ο Τρισέ. Είναι δυνάστες. Η ίδια μπορεί να γίνει εστία ελπίδας, προσδοκίας, έμπνευσης, ενθουσιασμού. Και να αποκτήσει γνήσιους και ειλικρινείς συμμάχους. Τα εργατικά κινήματα άλλων χωρών. Οι ριζοσπάστες διανοούμενοι. Οι φοιτητές. Οι ακτιβιστές. Όλοι αυτοί που συνεγείρονται από την ελευθερία, την ισότητα, το καινούργιο.
Τον απελευθερωτικό άνεμο δεν τον σταματούν τα σύνορα. Η πλατεία del Sol πέρασε από την Μαδρίτη στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στο Παρίσι, στο Οπόρτο.
Αυτή είναι η ευρωπαϊκή ταυτότητα που αξίζει στην ελληνική νεολαία. Όχι να τη θεωρούν φταίχτη οι Γερμανοί, εχθρό οι Φιλανδοί, αχαΐρευτη οι Ολλανδοί, κομπλεξική οι Γάλλοι. Αλλά να έρχεται από μια χώρα που στέλνει SMS μιας ευρωπαϊκής άνοιξης σε όλες τις γωνιές της ηπείρου. Που την προστρέχουν διεθνείς ταξιαρχίες της ελευθερίας
Τότε θα έχουμε μια γνήσια ευρωπαϊκή ταυτότητα, άξια της παρακαταθήκης του Ουγκό, του Ζολά, του Τολστόι, του Σο, του Μπρεχτ.Τότε θα συνεγείρουμε τις δυνάμεις μιας άλλης Ευρώπης σε ένα πυρετό ελπίδας.
Έβδομο, να ξαναμιλήσουμε για τον σοσιαλισμό.
Οι ρυθμίσεις που επιβάλλονται από την τρόικα για να θεραπεύσουν παθολογικές καταστάσεις, τις επιδεινώνουν. Μείωση των δαπανών του δημοσίου για να ελαφρυνθεί το χρέος, κι αυτό αυξάνεται. Αύξηση των φορολογικών συντελεστών για να αυξηθούν τα έσοδα του δημοσίου κι αυτά μειώνονται. Μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο, κι οι πιο πρωτοποριακές του εκφράσεις, όπως η αποασυλοποίηση, διαλύονται από την έλλειψη πόρων.
Αυτό που κατάφερε ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός είναι να ρίξει τη χώρα σε ένα φαύλο κύκλο ύφεσης, λιτότητας, φορολογικής αγριότητας, αποσάθρωσης.
Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν το πιο βαρύ πλήγμα στη σύγχρονη ιστορία μας. Το παρεπόμενό της όμως, οι στρατιές των προσφύγων σήμαιναν τα εργατικά χέρια για να περάσει η Ελλάδα στην αστική εκβιομηχάνιση. Η σημερινή κρίση δεν έχει συνέχεια. Είναι τέλμα.
Η χώρα είναι καταδικασμένη ισόβια δεσμά. Ισόβια δεσμά για την τρίτη ηλικία, που η βάναυση ανατροπή υπολογισμών χρόνων για την πιο ήρεμη φάση της ζωής τους συνοδεύεται από την πίκρα για την τύχη των απογόνων. Ισόβια για τη νέα γενιά, γιατί η προωθητική ώθηση των ΄30 ή ΄40 δεν θα υπάρξει, σφραγίζοντας όλη την υπόλοιπη ζωή τους.
Χρειάζεται ένας εργατικός – κοινωνικός συναγερμός στη χώρα μας για να πάρουμε τον δρόμο της ελευθερίας. Για να φύγει η κυβέρνηση, η τρόικα, το ΔΝΤ, η ΕΕ.
Σε καταστάσεις όπου κάποιες πρωτοπορίες αγωνίζονται για ένα κοινωνικό ή εθνικό ξεσηκωμό, θεωρείται ότι το σύνθημα «αντί», «να φύγουν» δίνει τη δυνατότητα για μια λαϊκή πανστρατιά. Αν πεις «και μετά τι», τις ανατροπές που πρέπει να γίνουν μετά, στενεύεις και αποδυναμώνεις το μέτωπο. Μερικές φορές έχει δουλέψει αυτή η αντίληψη. Άλλες αποδεικνύεται όλεθρος, όπως ίσως στην Εθνική Αντίσταση.
Σήμερα, στην Ελλάδα, τα πράγματα είναι σαφή. Η δυσκολία να διαμορφωθεί ένα στρατευμένο μέτωπο πηγάζει όχι από τη στενότητα της εναλλακτικής λύσης, αλλά από την ανυπαρξία της. Ο μόνος τρόπος για να κτίσεις ένα μέτωπο είναι να μιλήσεις για το «μετά», για το «τι», για το «ποιός» με ειλικρίνεια, ευθύνη και τόλμη. Σε τέτοιες συνθήκες το «στενό» γίνεται «πλατύ».
Αλλιώς σε κάθε γωνιά της Ελλάδας θα περιφέρεται ένας ασήμαντος αντιμνημονιακός λόγος. Μια «Όπερα της Πεντάρας» με κάθε καρυδιάς καρύδι: τον αντιμνημονιακό Σαμαρά, ολίγον Καρατζαφέρη, μητροπολίτες, τηλεοπτικούς κλόουν, πρώην πρασινοφρουρούς, γραφειοκράτες και φαρισαίους, μέσα στην οποία θα χάνεται η χορωδία γνήσιων δυνάμεων από την αριστερό και τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο.
Στην ημερήσια διάταξη, και εκ των πραγμάτων και λόγω της ανάγκης της κοινωνίας να πεισθεί για το άλλο, έρχεται ένα προωθημένο πρόγραμμα ρήξεων με την καπιταλιστική πραγματικότητα της Ελλάδας. Δημόσιες τράπεζες. Εθνικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Σχεδιασμός. Δημοκρατικό κράτος. Νομισματική, συναλλαγματική και εμπορική πολιτική ανάπτυξης. Δημόσια παιδεία.
Κι όχι μόνο σε οικονομικό – τεχνικό επίπεδο. Αλλά καθολικά. Δεν μπορούμε να βγούμε από την κρίση χωρίς τα στερεότυπα ατομισμού ριζωμένα στη συνείδηση μεγάλου μέρους της κοινωνίας να αποδομηθούν. Χωρίς να ηττηθεί «ο καπιταλισμός μέσα μας». Χωρίς νέες μορφές συλλογικότητας, μπριγάδες της εποχής του διαδικτύου. Χωρίς την αναγέννηση της ατομικής ευθύνης. Χωρίς ένα πολιτιστικό αντάρτικο.
Στο έργο του Ken Loach “O άνεμος σείει τη σίκαλη», για την ιρλανδική επανάσταση του 1920 ενάντια στην αγγλική κατοχή, ο ηγέτης της O’Connoly λέει: «αν φύγουν οι Εγγλέζοι και δεν έρθει σοσιαλισμός, οι Εγγλέζοι αμέσως θα επιστρέψουν».
Ας ξαναμιλήσουμε λοιπόν ήρεμα με τον κόσμο για τον σοσιαλισμό.
Όγδοο, κίνδυνοι και δύναμη της δημοκρατίας
Η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε εποχή της Ευρώπης των δύο συστημάτων, ήταν από μια άποψη το επίσημο κλείσιμο του εμφύλιου πολέμου. Η Ελλάδα «κλείδωνε» στον καπιταλισμό. Με όρους που προβλήθηκαν ως αξιοπρεπείς. Ως αβασίλευτη κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Ως ισότιμο θεσμικά μέλος μιας κοινότητας εθνών. Ως μέλος μιας χριστιανικής οικογένειας, που οι συγγενείς της πόλης συνδράμουν αυτούς που μόλις φτάσαν από το χωριό, και με το πορτοφόλι τους και με το τουφέκι τους να μη τους πάρουν οι γείτονες τα αμπέλια.
Στην πορεία παρακολουθήσαμε τη διάψευση. Με τεράστια ταχύτητα. Τα κοινοτικά πλαίσια στήριξης ήταν λοφάκια με άμμο που σαρώθηκαν από την πλημμυρίδα των κοινοτικών εξαγωγών. Η διακυβέρνηση ασκείται από ξένους. Η Ελλάδα είναι σε σωφρονιστήριο: απειλές, νουθεσίες, ποινές, κακοποίηση.
Σκελετωμένα μαύρα κοράκια επιστρέφουν από το απωθημένο παρελθόν μας. Οι Γλικξμπουργκ όχι. Όμως η Αυτού Μεγαλειότης ο Εμίρης του Κατάρ βάζει χέρι στο Ελληνικό. Ο πρίγκηψ Σουλτάν Μπιν Νάσερ Εντίν Φαρχάν Αλ Σαούντ της Σαουδικής Αραβίας στον Παναθηναϊκό.
Διαμοιράζουν τα ιμάτια της Ελλάδας και επί τον ιματισμόν της βάλλουν κλήρον.
Η Ελληνική Δημοκρατία κακοποιείται και εξευτελίζεται.
Οι σταθερές για μια αστική ευρωπαϊκή κοινοβουλευτική νομιμότητα μέσα σε αυτόν τον υπερεθνικό καπιταλιστικό οργανισμό είναι φαντασιώσεις. Ό,τι επιβιώσει από τη θύελλα θα είναι κυρίως με τις δικές μας δυνάμεις ή την αλληλεγγύη από έξω.
Ενδεχόμενα που θεωρούνταν αποκλεισμένα λόγω της συμμετοχής μας στην ΕΕ είναι πάλι ανοικτά. Η αναστολή άρθρων του Συντάγματος για τις δημοκρατικές ελευθερίες. Οι σωτήρες. Η εκτροπή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την οικονομική της πολιτική δεν καταδικάζει μόνο το Νότο στη φτώχεια. Η Ευρώπη ανεπαίσθητα οδηγείται σε μια νέα, μεσοπολεμικού τύπου, εποχή κοινωνικής διάλυσης και πραξικοπημάτων.
Ο τρόπος που η κυβέρνηση αντιμετώπισε την πλατεία Συντάγματος τη μέρα που ψηφίζονταν το μεσοπρόθεσμο μας δείχνει μέχρι πού μπορεί να φτάσει ένα ετοιμόρροπο καθεστώς φόβου. Φόβος για τις συνέπειες των πράξεών τους. Φόβος για τις δίκες που πρέπει να γίνουν. Φόβος για τον ιστορικό.
Η κυβέρνηση Παπανδρέου διεκδικεί μόνη της μια θέση δίπλα στις κυβερνήσεις Γούναρη και Τσολάκογλου.
Η πάλη ενάντια στον αυταρχισμό και στις απόπειρες εκτροπής αποτελεί κεντρικό στοιχείο στις προσπάθειές μας.
Αυτό που διώκουν, τη δημοκρατία, είναι δύναμη σωτηρίας και κάθαρσης.
Η απήχησή της φάνηκε στις πλατείες, στους εκατοντάδες χιλιάδες που συγκλόνισαν όλους μας. Οι εμπρησμοί τους στις πλατείες δεν θα την κάμψουν.
Το Σύνταγμα μαζί με τους πεισματικούς αγώνες ενός τμήματος του κόσμου της εργασίας έσωσε την τιμή μας.
Η δημοκρατία παίρνει πια μια κεντρική θέση σε μια εναλλακτική λύση για ένα λαό που είδε τη διαφθορά και την αδιαφάνεια, ωθείται ό ίδιος στη διαφθορά και στην ατομική σωτηρία σε βάρος του αδελφού του που πνίγεται, είναι αμέτοχος στα γινόμενα, χάνει κι αυτό το δικαίωμα της ψήφου.
Διαφάνεια. Απολογισμός. Λαϊκή αξιολόγηση. Δημοψηφίσματα. Συνελεύσεις στους χώρους εργασίας και στις γειτονιές. Συντακτική Συνέλευση. Κεντρικά στοιχεία σε ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα για τη χώρα, που μπορεί να το κερδίσει μόνο η μαζική δράση.
Η δημοκρατία είναι ο μόνος δρόμος για να γίνει κάτι καλό στον τόπο μας.
Ένατο, Αριστερά: μια παρουσία σε ζήτηση
Κρίση και Αριστερά πάντοτε συναντώνται. Η πρώτη είναι η αέναη μήτρα της δεύτερης.
Η συνάντηση αυτή έχει συμβεί συχνά στη χώρα μας, με διαφορετικούς κάθε φορά όρους. Στη γερμανική κατοχή, μια τσακισμένη αριστερά με ελάχιστες δυνάμεις, συλλαμβάνει το πνεύμα των καιρών, μέσα σε μήνες αναδείχνεται σε ηγεμονική εθνική δύναμη. Στον εμφύλιο, πολύ πιο ισχυρή, ένοπλη μάλιστα, ηττάται. Πριν τη χούντα με αξιόλογη εκλογική παρουσία δεν μπορεί να αλλάξει τον ρου του ποταμού. Στη χούντα, μέσα από την παρανομία, κερδίζει την καρδιά της νεολαίας. Στην μεταπολίτευση περιθωριοποιείται από τον λαϊκισμό του ΠΑΣΟΚ.
Σήμερα η συνάντηση αυτή χαρακτηρίζεται όχι από επιτεύγματα. Από προβλήματα:
Η πολυδιάσπαση. Σημαντικός παράγοντας. Όχι όμως ο μόνος.
Η αδυναμία της αριστεράς να ενωθεί με ορμητικές κοινωνικές δυνάμεις της εποχής του Facebook. Η συνάντηση με τη νέα γενιά στο άρθρο 16 κι ακόμα περισσότερο τον Δεκέμβρη μένει χωρίς συνέχεια. Στην πλατεία Συντάγματος ήταν ένας εφιάλτης: η λαοθάλασσα να προκαλεί τρόμο.
Ο δισταγμός της μπροστά στην ανατροπή.
Η ενσωμάτωσή της στο σύστημα με τους πιο ποικίλους τρόπους. Την κοινή αντιπαλότητα στο αυθόρμητο. Τα ίδια γαλόνια. Την συναλλαγή με τα μέσα ενημέρωσης. Την πεισματική παραμονή σε μια βουλή της ντροπής. Την εκλογική λογική. Το «να κυριαρχήσουμε στην αριστερά», αντί το «να κυριαρχήσει η αριστερά».
Και κυρίως: Η απώλεια της εμπιστοσύνης. Η έλλειψη μιας σχέσης με «αγάπη χωρίς προϋποθέσεις» κάθε δημιουργικής περιόδου. Μια ηθική απαξίωση που δεν την προκάλεσε ο αντίπαλος.
Κι όμως η αριστερά υπάρχει, με φανταστικές μάλιστα δυνατότητες. Υπάρχει με ένα τρόπο που δεν υφίστατο ούτε στη δεκαετία του ’80 ούτε του ΄90. Υπάρχει όχι ως παρουσία, αλλά ως επίκληση της παρουσίας, ως δραματική αναζήτηση από την εργατική τάξη μέχρι τα μεσαία στρώματα.
Η κρίση είναι η μήτρα που περιμένει τον σπόρο. Η καθολική κατάρρευση αξιών του συστήματος ευκαιρία απελευθέρωσης της αριστεράς από τους κώδικές του που την έχουν εμποτίσει.
Ας προχωρήσουμε, λοιπόν, σε ένα αναστοχασμό, που επιβάλλει η διάσωση του λαού και της χώρας. Χωρίς χρονοτριβή. Σήμερα.
Οι συνεννοήσεις των οργανώσεων της ιστορικής αριστεράς μπορούν να βοηθήσουν. Δεν αρκούν.
Η αριστερά μπορεί να αναγεννηθεί μόνο ως λαϊκή δύναμη. Και να λειτουργήσει όχι μόνη, παρά μόνο μέσα σε ένα πλατύ λαϊκό μέτωπο, ένα ΕΑΜ της εποχής μας, με σαφείς θέσεις.
Μια συνάντηση δυνάμεων της αριστεράς. Ένα μαχητικό πρόγραμμα με την παύση πληρωμών, την έξοδο από το ευρώ, τις εθνικοποιήσεις, τον σχεδιασμό, τη δημοκρατία. Ένα μετωπικό άνοιγμα. Κινήσεις σε όλη την Ελλάδα. Λαϊκές κάλπες παντού για τη στήριξη μιας πορείας ρήξης και αναγέννησης. Εκλογή μιας συλλογικής ηγεσίας – κανένα λόγο δεν έχει μια αριστερά με αντιεξουσιαστική θεώρηση να συνεχίσει να φοράει το μοντελάκι του αρχηγού που επιβάλλουν οι ιεραρχικοί κανονισμοί του συστήματος. Ηγεσία δική μας είναι οι ιδέες, οι αξίες, το κάλεσμα της ιστορίας και το όραμα για μια κοινωνία αδελφοσύνης.
Σε αυτή το εγχείρημα μπορούμε να ξανακερδίσουμε και την πιο δύσκολη μάχη. Τη μάχη της εμπιστοσύνης.
Ο όρος από την τεχνολογία πέρασε στις κοινωνικές επιστήμες, ιδιαίτερα στην ψυχοθεραπεία. «Αναπλαισίωση» σημαίνει: αλλάζω το εννοιολογικό ή το συναισθηματικό τρόπο προσέγγισης βιωμένων καταστάσεων . Επιλέγω άλλο πλαίσιο αφήγησης. Τα γεγονότα δεν αλλάζουν, αλλά το τραύμα μπορεί να γίνει δύναμη, μια κακή σχέση καλή.
Στον πολιτικό λόγο στην Ελλάδα σήμερα χρησιμοποιούνται συνεχώς ψυχιατρικοί όροι: άγχος, κατάθλιψη, σχιζοφρένεια. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και την «αναπλαισίωση». Με ένα νόημα όμως ακόμα πιο διευρυμένο. Όχι μόνο να αλλάξουμε τον τρόπο που κάνουμε ανάγνωση των γεγονότων, ώστε να κάνουμε την κρίση ευκαιρία, κάτι που ακούμε συνέχεια, αρκετές φορές ανόητα. Αλλά να αλλάξουμε τα ίδια το γεγονότα. Δεν αλλάζω μόνο την εικόνα που τραβάω από μια σκηνή που εγώ δεν έχω καθόλου τη δύναμη να επηρεάσω, αλλάζω την ίδια τη σκηνή. Δεν αλλάζω τη φωτογραφία, αλλάζω και αυτό που φωτογραφίζεται. Αλλάζω το πλαίσιο.
Όποιος διαθέτει αυτή την ικανότητα σημαίνει ότι διαθέτει και αξιόλογη δύναμη. Άς το υπογραμμίσουμε λοιπόν εξαρχής. Ο λαός της Ελλάδας - περιφρονημένης, εξαθλιωμένης, ετοιμόρροπης - κρατάει την τύχη στα χέρια του, περισσότερο από κάθε στιγμή τις προηγούμενες δεκαετίες. Κι όχι μόνο. Σε μεγάλο βαθμό και την τύχη της ίδιας της Ευρώπης.
Πρώτο, ειρωνεία της ιστορίας: μια χώρα ερείπια, ένας λαός με δύναμη
Ποτέ στην ιστορία της, από την ανεξαρτησία, η Ελλάδα δεν έχει βρεθεί τόσο επίμονα, τόσο συνεχόμενα στο κέντρο του πλανητικού σκηνικού. Οι ανατροπές στην Αίγυπτο, στη Λιβύη, στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη έρχονται και παρέρχονται στην επικαιρότητα. Η Ελλάδα καθημερινά πρώτο θέμα στην πρώτη σελίδα, δυο χρόνια τώρα.
Η μοίρα το έφερε ώστε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που ξεσπάει από το 2007 να εμπλέξει στον πρωταγωνιστικό ρόλο του «ρεμαλιού» ή του «ηλίθιου» την Ελλάδα. Δεν είναι η μοίρα, βέβαια.
Ο φακός ευρυγώνιος στην αρχή καλύπτει ένα ολόκληρο πλανήτη με κυρίαρχο ένα εκδικητικό καπιταλισμό με τις υπερφίαλες αγορές του να κατεδαφίζει κάθε εργατική κατάκτηση, αλλά να παγιδεύεται ο ίδιος στην φάκα του. Ο φακός μικραίνει το πλάνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τράπεζες γιγαντιαίες κομπίνες χωρίς κεφάλαια. Εστιάζει κατόπιν στην περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υφίσταται μια πολιτική ακραίας πόλωσης, του Βορρά σε βάρος του Νότου. Το τελικό ζουμ εντοπίζει τη χώρα εκείνη με την πιο δουλική, παρασιτική, αντιπαραγωγική και διεφθαρμένη άρχουσα τάξη: την Ελλάδα.
Η μπίλια της ρουλέτας σταματάει στo GR. Mε βάση όμως τις καταγγελίες για πλαστή στατιστική μεγέθυνση του ελλείμματος του 2009 ο κρουπιέρης των Βρυξελλών είναι μαφιόζος. Σπρώχνει με το χέρι τη μπίλια από το IRL στο GR.
Η Ελλάδα «αδύναμος κρίκος» του παγκόσμιου καπιταλισμού. Χώρα υπό την κατοχή διεθνών ιμπεριαλιστικών οργανισμών. Με την οικονομία και την κοινωνία της σε ερείπια σαν του ένδοξου παρελθόντος της.
Μια χώρα μπορεί να ηττάται, αλλά να μη χάνει την περηφάνειά της στα μάτια των άλλων. Με τις ανταποκρίσεις του από τη Μικρασία για τη «βουβή πομπή», ο Έρνεστ Χεμινγουέι ανυψώνει τους ξεριζωμένους. Η ήττα ήταν στον ορίζοντα στον εμφύλιο, ο Πολ Ελιάρ όμως από την Πίνδο έστελνε τους ηλεκτρισμένους στίχους του σε όλο τον πλανήτη: «Όρος τραχύ ο Γράμμος, πράο τον κάνουν οι αντάρτες».
Αυτή τη φορά θέλουν τον λαό μας όχι μόνο ηττημένο, αλλά χωρίς αξιοπρέπεια. Το γελοίο κυβερνητικό τσίρκο της επαιτείας περιέρχεται όλες τις ηπείρους κάνοντας τη χώρα αντικείμενο χλευασμού και παράδειγμα προς αποφυγήν.
Θέλουν την κοινωνία απέναντι στο απαίσιο βλέμμα της κόμπρας. Ακίνητη, χωρίς αντίδραση, σε παράλυση. Από το πρωί μέχρι το βράδυ μας πολιορκούν: «Κι αν αλλάξει κάτι εδώ, το πλαίσιο δεν αλλάζει. Ούτε τα spread, ούτε η Moody’s, ούτε η Μέρκελ». Μοιρολατρεία, για να οδηγήσει στην υποταγή.
Η ειρωνεία, και η εκδίκησή, είναι ότι σε μια στιγμή αδυναμίας, η Ελλάδα – καθώς και άλλες περιφερειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – διαθέτει εντυπωσιακή και πρωτοφανή δύναμη. Δεν αποτελεί νησίδα παρακμής σε ένα ακμάζοντα παγκόσμιο καπιταλισμό. Είναι ένα νησί σε μια θάλασσα βαθύτατης σήψης. Και κυρίως: έχει αναδειχθεί σε κομβικό σημείο που θα κρίνει διεθνώς προς τα πού θα αρχίσει να γέρνει η πλάστιγγα. Προς τον κόσμο της εργασίας ή προς τους τοκογλύφους;
Σε μια ανάλογη θέση βρέθηκε η πατρίδα μας στον εμφύλιο. Με τη νίκη του Δημοκρατικού Στρατού η Γιάλτα θα αμφισβητούνταν. Με την ήττα του σταθεροποιήθηκε.
Αυτοί που παριστάνουν τις «μεγάλες δυνάμεις» και διατάσσουν την κυβέρνηση «Προσοχή!», «Ανάπαυση!», «Επίκυψη!», βασανίζονται από το πρωί μέχρι το βράδυ από ερωτήματα πανικού. Κοινός παρανομαστής τους: «Τι θα κάνει ο ελληνικός λαός;». «Τι θα γίνει η Ευρωζώνη μας, αν η Ελλάδα αποχωρήσει από το ευρώ;». «Τι θα γίνουν οι τράπεζές μας, αν η Ελλάδα ακυρώσει τα ομόλογά της;». «Αν η Ελλάδα κάνει παύση πληρωμών, πώς θα αντιμετωπίσουμε την «contagion» (λέξη S.O.S. ότι βουλιάζουν), τη μετάδοση της επιδημίας παύσης πληρωμών σε άλλες χώρες;».
Δεν είναι η Αθήνα Νέα Υόρκη, Πεκίνο ή Φραγκφούρτη για να καθορίσει την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Μπορεί να είναι όμως – όπως και η Λισαβόνα ή το Δουβλίνο – καταλύτης. Και παράδειγμα.
Η έκβαση στις οικονομικές αντιπαραθέσεις δεν κρίνεται μόνο από μια στατιστική σύγκριση μεγεθών. Η στρατηγική, ο εντοπισμός του αδύναμου σημείου του αντιπάλου, η αξιοποίηση των παρακμιακών του χαρακτηριστικών και των εσωτερικών του αντιθέσεων, η ικανότητα συμμαχιών, η στράτευση του λαού, η έμπνευση και η επινοητικότητα, το ηθικό συνδιαμορφώνουν τον συσχετισμό των δυνάμεων. Αν οι αυτοκρατορίες πάντα ήταν νικητές, τότε δεν θα είχαμε κανένα πρόβλημα: οι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα κυβερνούσαν ακόμα από τα Σκόπια μέχρι το Νέο Δελχί.
Οι λαοί στις περιφερειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαθέτουν μεγάλη διαπραγματευτική δύναμη. Πολλαπλάσια αν την αξιοποιήσουν από κοινού. Εδώ η κυβέρνηση ούτε καν την δοκίμασε. Λειτούργησε ως πράκτορας και όργανο των αγορών. Οδηγεί τον κόσμο της εργασίας σε καταστροφή.
Η δύναμη αυτή πρέπει να αμέσως να χρησιμοποιηθεί. Το 2009 θα είχε και το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Το 2011 παραμένει ακόμα αποτελεσματική. Το 2013 οι αγορές θα έχουν ετοιμάσει την άμυνά τους.
Δεύτερο, το πείραμα του λαού
Δεν είμαστε μοναδικό φαινόμενο. Άγρια μέτρα, εδώ και τέσσερις δεκαετίες έχουν ληφθεί στη Χιλή του Πινοσέτ. Στη Βρετανία της Θάτσερ και του Μπλερ. Στις ΗΠΑ του Ρίγκαν και του Κλίντον. Στην Πολωνία του Βαλέσα.
Αυτό που συμβαίνει όμως στις ευρωπαϊκές περιφερειακές χώρες, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, είναι «το» φαινόμενο της εποχής μας. Ένας παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός, με την ενσωμάτωση και της Κίνας, επιχειρεί με εργαλείο την «ανταγωνιστικότητα» και το κρατικό χρέος να σπάσει τη σπονδυλική στήλη των εργατικών κατακτήσεων από την εποχή του Σάκο και Βαντσέτι.
Το κεντρικό πείραμα γίνεται εδώ.
Μέσα στο εργαστήριο δοκιμάζεται πώς μια αναπτυγμένη κοινωνία μπορεί να μεταμορφωθεί σε κοινωνία χωρίς συντάξεις, χωρίς ασφάλιση, χωρίς δουλειά για τους νέους, χωρίς σεβασμό για τους γέρους. Να αλλάξει το επίπεδο της, η πολιτιστική της έκφραση, η δίαιτά της, το «προσδόκιμο ζωής».
«Άνθρωποι και Ποντίκια», έγραφε ο Στάινμπεκ. Τα ποντίκια ναρκώνονται, πονάνε, δεν γνωρίζουνε ότι είναι καταδικασμένα πειραματόζωα. Οι άνθρωποι δυστυχώς το κατανούν. Μια επίγνωση χρήσιμη για τον πειραματιστή. Η αντίδραση με φθόνο ανάμεσα στον άνεργο, το «μπλοκάκι», τον δημόσιο ευνοεί το πείραμα. Η συλλογική δράση το ακυρώνει.
Κατά βάθος όλες οι μεγάλες ιστορικές συγκρούσεις εξελίσσονται σε πειράματα και από τις δύο πλευρές, πάντα σε συνθήκες ρευστότητας και μετάβασης. Και από τους λαούς. Άλλοτε πετυχαίνουν προσωρινά και αποτυχαίνουν μακροπρόθεσμα. Άλλοτε το αντίστροφο. Άλλοτε πετυχαίνουν και καταδικάζονται ηθικά. Άλλοτε αποτυχαίνουν και τροφοδοτούν τα όνειρα.
Με αυτή την έννοια, ναι, ο κόσμος της εργασίας θα προχωρήσει στο δικό του πείραμα. Θα αντιτάξει στη σημερινή αποικία ένα ελεύθερο τόπο εργασίας, γνώσης, προόδου, κοινού χώρου, πλούτου μοιρασμένου σε όλους, δημοκρατίας, διεθνισμού, αλληλεγγύης.
Η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιστρέψει εκεί όπου η κάθε κατάκτηση ήταν έρμαιη και έκθετη, κτισμένη πάνω σε άμμο.
Αγωνιστικές κληρονομιές σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, τους προξενούν φόβο. Πριν αναδειχθεί οικονομικά, η χώρα μας υπήρξε πολιτικά «αδύναμος κρίκος» για τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό. Το κίνημα του άρθρου 16 σαρώνει τη συνταγματική μεταρρύθμιση των τεσσάρων πέμπτων της βουλής. Η καθολική νεανική εξέγερση του Δεκέμβρη προκαλεί τη διεθνή προσοχή.
Και ένα πείραμα των αγορών και τραπεζών και ένα πείραμα της εργασίας έχουν αβέβαιη έκβαση. Είναι ταξίδια στην ομίχλη. Το δεύτερο όμως είναι που δημιουργεί ασφάλεια και προοπτική. Γιατί, πρώτο, οι εργαζόμενοι είναι το υποκείμενο κι όχι αντικείμενο του πειράματος. Γιατί, δεύτερο, οι εργαζόμενοι και οι κατακτήσεις τους είναι η σταθερά και οι αγορές και οι τοκογλύφοι η μεταβλητή που πρέπει να μηδενισθεί. Γιατί, τρίτο, η κοινωνία είναι ενεργή, οραματική και ενθουσιώδης κι όχι παραιτημένη, εχθρική κι απελπισμένη.
Τρίτο, είναι όμορφος ο αγώνας για τέτοιες πατρίδες
Η Εθνική Κυριαρχία προσδιορίζεται από την εποχή της. Η παγκοσμιότητα απαιτεί λύσεις σε προβλήματα που έχουν διασυνοριακή διάσταση. Διεθνή σώματα, εφόσον όμως σέβονται τη δημοκρατία και την ισοτιμία, μπορούν να δίνουν λύσεις σε θέματα με υπερεθνική διάσταση που παλιότερα ανήκαν στην εξουσία του εθνικού κράτους.
Δεν είναι κάτι τέτοιο το τελεσίγραφο των πολιτικών κατακτητών στο Κοινοβούλιο. Η καθοδήγηση της χώρας από υπαλλήλους που στον μόνο που δίνουν λόγο είναι οι τράπεζες και οι αγορές. Η μετατροπή του Συντάγματος σε χαρτί υγείας μπροστά στα πολεμικά ανακοινωθέντα των Βρυξελλών και του Βερολίνου. Η βίαιη εκποίηση της συλλογικής περιουσίας του λαού.
Η εθνική ανεξαρτησία, όχι με τους όρους του 1821 ή του 1912, αλλά με τους όρους του 2011 και του 2051, καταπατάται με τον χειρότερο τρόπο. Εξευτελίζεται. Δεν υφίσταται.
Μια αποδυναμωμένη Ελλάδα, χωρίς παραγωγή και χωρίς ηθικό, μπορεί να οδηγηθεί σε καταστροφικές καταστάσεις. Η επαφή στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης με τις διενέξεις για τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες και τη γεωπολιτική αστάθεια μπορεί να ενεργοποιήσουν τις τεκτονικές πλάκες της υφαλοκρηπίδας, των χωρικών υδάτων, των συνόρων, των μειονοτήτων.
Στο θερμοκήπιο της κρίσης βλασταίνουν οι κρατικές συγκρούσεις. Και ο πειρασμός εκτόνωσης της λαϊκής οργής μέσω του εξωτερικού εχθρού.
Αγώνας για την εθνική κυριαρχία τώρα. Ως προϋπόθεση για την αποτροπή κάθε τυχοδιωκτισμού, από έξω κι από μέσα. Και κυρίως ως προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση και την ανόρθωση.
Παρά τα «Σένγκεν» και την ελεύθερη διακίνηση, τα σύνορα ανθίστανται στην δήθεν ενωμένη Ευρώπη. Δεν είναι οι μπάρες, τα τείχη, τα ναρκοπέδια. Είναι οι εξαγωγές από τη μια και οι εισαγωγές από την άλλη. Είναι οι τράπεζες από τη μια και οι εργασιακές εφεδρείες από την άλλη. Είναι οι δανειστές από τη μια και οι χρεώστες από την άλλη.
Η μάχη μιας χώρας ενάντια στην πολιτική και οικονομική κατοχή από κυβερνήσεις των «μεγάλων» και οργανισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι συνιστώσα της παγκόσμιας πάλης της εργασίας ενάντια στο κεφάλαιο.
Η αριστερά δεν εγκαταλείπει αυτό το πεδίο στην πατριδοκαπηλεία. Δεν φυγομαχεί. Δεν αισθάνεται ενοχικά. Δεν ψελλίζει. Δίνει τη μάχη της πατρίδας που για αυτήν είναι μια διεθνιστική μάχη.
Δεν μπορούμε να αντέξουμε την ηχώ των στίχων του Καβάφη: «Έτσι μια ειρωνεία/ θα καταντήσουν πια, και παίγνιο μες στην Ρώμη/ τα γένη των. Που κατά βάθος έγιναν / σαν ένα είδος υπηρέται των Ρωμαίων».
Δεν είναι εχθρός μας ο γερμανός εργάτης που πέρασε μια δεκαετία παγώματος των μισθών και ζητάει τα έσοδα από τους φόρους του να μη πάνε στην Ελλάδα. Όπως δεν είναι εχθρός μας ο έλληνας άνεργος που πέρασε μια δεκαετία άσκοπη και ζητάει τα έσοδα από τους φόρους του να μη πάνε στον δημόσιο υπάλληλο. Προσπαθούμε να πείσουμε και να ενώσουμε.
Δική μας πατρίδα δεν είναι η στρατιωτική εμπλοκή στο Αφγανιστάν. Σημαία μας δεν είναι αυτή που κυματίζει στον ιστό των ελληνικών τραπεζών στα Βαλκάνια. Εθνικό μας σύμβολο δεν είναι τα πετρελαιοφόρα των εφοπλιστών που διασχίζουν ωκεανούς με δολάρια.
Δική μας πατρίδα είναι, μέσα στο σύννεφο με τα χημικά, οι πλάκες του Συντάγματος που τις έχει περπατήσει ο Μακρυγιάννης. Πατρίδα μας είναι οι γειτονιές στο Λονδίνο, τη Μελβούρνη, το Μόντρεαλ, εκεί όπου απρόσμενα εξορίζεται το άνθος του τόπου. Πατρίδα μας είναι τα πατρογονικά στα νησιά που ανοικοδόμησαν μάστορες έλληνες, πολωνοί και αλβανοί μαζί. Πατρίδα μας είναι οι «ελαιώνες κι αμπέλια μακριά ως τη θάλασσα» που ψυχομαχούν μαζί με τους ανθρώπους τους. Πατρίδες μας είναι τα κλιμακοστάσια των εφοριών όπου στενάζει ο λαός μας.
Είναι όμορφος ο αγώνας για τέτοιες πατρίδες.
Τέταρτο, η παύση πληρωμών είναι ηθική, η πληρωμή του χρέους είναι ανήθικη.
Η «χρεοκοπία» ως όρος είναι εφιάλτης. Χρεοκοπημένος γίνεται ο αλκοολικός, ο τζογαδόρος, το απόβρασμα της κοινωνίας. Κι όμως: ο αγγλικός όρος «default» σημαίνει «αθέτηση πληρωμών», δηλαδή πλήγμα στον δανειστή. Οι αλχημιστές διερμηνείς του συστήματος την κάνουν «χρεοκοπία», δηλαδή καταδίκη του δανειζόμενου.
Χρεοκοπία σημαίνει δικαστικοί κλητήρες, φορτηγά που παίρνουν τα έπιπλα και τη σιφονιέρα της γιαγιάς, ξεπούλημα, τα κορίτσια στο δρόμο για να ζήσει η οικογένεια. Αυτό ακριβώς που γίνεται τώρα. Και θα σταματήσει όταν πούμε: «κάτω τα χέρια!».
Το χρέος είναι πανταχού παρόν σε κάθε καμπή στην παγκόσμια ιστορία. Μεγάλες ηγεμονίες βούλιαξαν και σάπισαν από το βάρος του. Κάθε αφετηρία μιας πορείας απελευθέρωσης ενός δυναστευόμενου λαού είναι δίδυμη με τη ριζοσπαστική απελευθέρωση από το χρέος.
Η απαλλαγή εκατοντάδων αθηναίων από τη δουλεία που είχε προκαλέσει η υποθήκη του σώματος του ίδιου του δανειζόμενου ήταν ένας από τους θεμέλιους λίθους που έθεσε ο Σόλωνας για τη θεμελίωση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. «Τίκτει γαρ κόρος ύβριν», έγραφε.
Ο Ροβεσπιέρος στην εισήγησή του για την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη δίνει μια επαναστατική επανανοηματοδότηση στην έννοια του χρέους: «Άρθρο 11, Η απαραίτητη συνδρομή σε αυτόν που στερείται το αναγκαίο αποτελεί χρέος αυτού που διαθέτει το επιπλέον». Η Γερμανία, έτσι, είναι οφειλέτης μας.
Οι λατινοαμερικάνικες δημοκρατίες γεννήθηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα μέσα από την κρίση χρέους και με την αποτίναξή του.
Η παύση πληρωμών δεν είναι απλώς μία επιλογή. Είναι η επιλογή που θα σηματοδοτήσει την αντιστροφή της πορείας, την ανόρθωση.
Η βροχή στην αρχή του καλοκαιριού είναι αρρώστια για τις καλλιέργειες. Το φθινόπωρο είναι ευλογία. Η περικοπή στο μισό του ελληνικού χρέους με πρωτοβουλία της τρόικα συνοδευόμενη από τα μέτρα λιτότητας είναι ασφυξία. Η παύση πληρωμών, με λαϊκή επιβολή, η προτεραιότητα στους κοινωνικούς στόχους είναι οξυγόνο.
Η παύση πληρωμών είναι ρεαλιστική – συμβαίνει συνεχώς στην ιστορία από την αρχαιότητα.
Είναι περπατημένος δρόμος. Η Γερμανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ρωσία, η Αυστρία κι άλλες οκτώ χώρες προχώρησαν σε τριάντα αθετήσεις πληρωμών την τελευταία εκατονταετία.
Είναι απελευθερωτική. Μόνο απαλλαγμένη από το συντριπτικό βάρος του χρέους μια κοινωνία μπορεί να σταθεί στα πόδια της.
Είναι σύννομη με βάση την αρχή του διεθνούς Δικαίου για «κατάσταση ανάγκης», που δίνει προτεραιότητα στην κοινωνία κι όχι στους πιστωτές, την έχουν επικαλεσθεί πολλές χώρες, εμπεριέχεται σε εθνικές νομοθεσίες όπως των ΗΠΑ.
Και είναι ηθική για περιπτώσεις όπως τότε οι που αθηναίοι αγρότες πουλιούνταν δούλοι στην Αίγινα για τα χρέη τους, όπως τώρα οι νέοι ψάχνουν αεροπλάνο για την Αυστραλία για τα χρέη της χώρας τους.
Ανήθικη είναι η απαίτηση πληρωμής και οι τιμωρίες.
Αυτό που διακυβεύεται στις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης είναι ένα κεντρικό θέμα πολιτισμού. Στον 21ο αιώνα τι έχει μεγαλύτερη αξία: το δικαίωμα του εργαζόμενου στη ζωή ή η αξίωση του τοκογλύφου για τόκους; Αν η ιστορία εξελίσσεται σε μια κατεύθυνση προόδου, όπως θα ήθελε ο Χέγκελ και ο Μαρξ, τότε είναι μαζί μας.
Πέμπτο, μια τριπλή συμμαχία για την αποχώρηση από το ευρώ.
Η παγκόσμια κρίση έχει παράδοξα Η πιστοληπτική ικανότητα της Αμερικής υποβαθμίζεται, τα ομόλογά της όμως γίνονται περιζήτητα, γιατί τα κεφάλαια τα θεωρούν ασφαλή καταφύγια σε εποχή ύφεσης. Παγκόσμιες δυνάμεις, η Κίνα, Βραζιλία, η Γερμανία θέλουν φθηνό νόμισμα για τις εξαγωγές τους. Η Γερμανία επιβάλλει το ακριβό ευρώ.
Αυτή η ιδιοτυπία του γερμανικού κατεστημένου, Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών, που σχετίζεται με τις ιστορικές εμπειρίες του, επιβάλλει μια αυτοκτονική πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το νόμισμα δεν είναι ουδέτερο. Είναι όχημα πολιτικών προτεραιοτήτων. Τα Σύμφωνα Σταθερότητας και Ευρώ, διοχετεύουν μέσω του ακριβού ευρώ τη λιτότητα, την ανεργία, την ύφεση, τις τιμωρίες. Τις επιλογές των τραπεζών, όχι των εργαζομένων.
Τα κέρματα του ευρώ έχουν εμφανισιακά ένα πλουραλισμό: στην τσέπη μας συνυπάρχει ο Βενιζέλος, ο Δάντης, ο γερμανικός αετός. Επί της ουσίας απαγορεύουν και αποκλείουν κάθε πολιτική διαφοροποίησηκή, κι ας είναι διαφορετικές οι συνθήκες στο νότο με τον βορρά.
Κι όμως. Οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες το κυνηγούν σα να είναι το χρυσόμαλλο δέρας. Ακόμα κι εδώ, μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, και μάλιστα της νεανικής, δεν θέλει να το αποχωρισθεί.
Εκεί που έχουν φθάσει πια τα πράγματα, η άμυνα μιας χώρας απέναντι στις πολιτικές της Ευρωζώνης και η παραμονή στο ευρώ είναι ασυμβίβαστες..
Η αναγκαία σύγκρουση με τα τελεσίγραφα διάλυσης απαιτεί σύγκρουση με όλη τη φιλοσοφία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Αυτή εκ των πραγμάτων οδηγεί στην έξοδο από το ευρώ.
Και χωρίς ευρώ η κυριαρχία τραπεζών και αγορών μπορεί να συνεχισθεί απερίσπαστα, αν η νομισματική αλλαγή δεν αποτελέσει κρίκο σε μια αλυσίδα οικονομικών ανατροπών. Η εκδίωξη από το ευρώ είναι ένα ενδεχόμενο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν οι τράπεζές της γίνουν πιο σταθερές.
Την πιο συμπυκνωμένη, εύστοχη αλλά και σαδιστική τοποθέτηση για το μάταιο μαρτύριο αλλά και τις μεγάλες δυνατότητες της Ελλάδας έχει κάνει η Μέρκελ με την επαναλαμβανόμενη δήλωσή της: «Η Ελλάδα δεν πρέπει να φύγει από την ευρώ, γιατί θα διαλυθεί η Ευρωζώνη».
Δεν είναι απάντηση η επιστροφή στην παλιά δραχμή. Η αριστερά είναι αντίθετη σε κάθε επιστροφή: στο εθνικό νόμισμα των τραπεζιτών, στο διαλυμένο δημόσιο, στους διεφθαρμένους θεσμούς που είχαμε. Δεν είμαστε συνήγοροι του παλιού. Είμαστε αγωνιστές του καινούργιου.
Η αριστερά δεν θέλει την έξοδο ως εθνική αναδίπλωση. Σε πρώτη φάση, βέβαια, θα υπάρξουν μέτρα προστασίας, έλεγχοι κεφαλαίων, διοικητικές ρυθμίσεις.
Σε μια νέα πολιτική ανοίγματος σε όλο τον κόσμο, η σχέση με την Ευρώπη, λόγω γειτνίασης και ιστορίας, θα έχει εξέχοντα ρόλο. Η έξοδος, λοιπόν, είναι μια πρόταση – πρόκληση για μια ευρωπαϊκή συνεργασία άλλου τύπου στηριγμένη στην ισοτιμία, την κοινωνική πρόοδο, την ελευθερία επιλογής. Με χαρακτηριστικά ανάλογα της ALBA, της συμμαχίας κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής στη βάση της κοινωνικής ευημερίας, της αμοιβαίας βοήθειας, της ανταλλαγής προϊόντων. Από πέρυσι εκεί άρχισαν μάλιστα εμπορικές συμφωνίες στη βάση κοινού νομίσματος, του «sucre». Αξίζει αυτή η αντίληψη να εκφρασθεί ακόμα και στο όνομα ενός νομίσματος.
Μια ιρανική παροιμία λέει, ότι ένας δρόμος υπάρχει μόνο για τους μονόφθαλμους.
Μια τριπλή συμμαχία μπορεί να δημιουργηθεί. Από εκείνους που υποστήριζαν την έξοδο, αμέσως μετά τη συγκρότηση της ΟΝΕ. Από όσους συνειδητοποιούν σήμερα ότι η απειθαρχία στις εντολές της Ευρωζώνης οδηγεί αναγκαστικά σε αυτό το σημείο. Ακόμα κι από αυτούς που πιστεύουν ότι αυτό που «πονάει» τις Βρυξέλλες και δίνει στην Ελλάδα διαπραγματευτική ισχύ, είναι η θέση για έξοδο από το ευρώ.
Έκτο, η ευρωπαϊκή μας ταυτότητα.
Δεν είναι το όνομα που μας δίνει μόνο την ταυτότητα. Καθημερινές επαναλαμβανόμενες τελετουργίες έχουν την ίδια βαρύτητα. Ο κυριακάτικος εκκλησιασμός για ένα χριστιανό. Η βδομαδιάτικη `συνεδρίαση για ένα αριστερό.
Το ευρώ λειτουργεί ως ταυτότητα. Σημαίνει ότι «εδώ δεν είναι Βαλκάνια». Είναι κάρτα ελευθέρας από τη στιγμή που φτάνεις στο αεροδρόμιο του Παρισιού ή του Βερολίνου. Είναι V.I.P.
Η ταυτότητα, η αίσθηση του ανήκειν είναι ένα σημαντικό αγαθό. Αξίζει το τίμημα και μιας πτώσης στο βιοτικό σου επίπεδο. Ακόμα και μεγάλης.
Οι ίδιοι άνθρωποι ταυτόχρονα συνειδητοποιούν ότι η χώρα τους γεωγραφικά, με τη συμβολική έννοια, ανήκει στην Αφρική, όταν δημοσιεύονται οι στατιστικές με τους δείκτες για την παραγωγικότητα ή τη διαφθορά.
Στα μυθιστορήματα του Γρηγόριου Ξενόπουλου η μικρανηψιά από την επαρχία γίνονταν υπηρέτρια στην Αθήνα, κι όμως θεωρούσε τον εαυτό της πιστό μέλος της οικογένειας. Όπως οι οικόσιτοι μαύροι σκλάβοι τον καιρό του αμερικάνικου εμφυλίου στο «Όσα παίρνει ο άνεμος».
Με την διάλυση της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας οι πρώην πολίτες της αντιμετώπισαν μια κρίση ταυτότητας. Εσύ, ο πολίτης της δοξασμένης Αυτοκρατορίας, τι είσαι τώρα; Πολίτης ενός μικρού επαρχιακού ευρωπαϊκού κράτους, της Τσεχοσλοβακίας ή της Ουγγαρίας;
Όσους σχεδόν αιώνες χρειάσθηκε η μοναρχία αυτή να διαλυθεί, ενδεχομένως τόσα χρόνια χρειάζεται η Οικονομική και Νομισματική Ένωση της Ευρώπης. Ποιοί είμαστε εμείς; Εμείς, οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είμαστε τώρα υπήκοοι μιας βαλκανικής Ελλάδας, στις ατέλειωτες ουρές «εκτός Σένγκεν» των αεροδρομίων, να μετράμε στο ανταλλακτήριο συναλλάγματος του αεροδρομίου τα λίγα κέρματα ευρώ που πήραμε με τα εθνικά μας χαρτονομίσματα;
Ξεχνάμε ότι για να μπει το ευρώ στην τσέπη μας, και σήμερα περνάμε από ανταλλακτήριο. Το ανταλλάσουμε με τη σύνταξη του παππού, τα δωρεάν βιβλία στα σχολεία, το ΚΕΘΕΑ που πήγαινε ο παλιός συμμαθητής μας.
Την ταυτότητά μας δεν την καθορίζουν τελικά τα ψέματα. Αλλά τα επίπεδα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της Παιδείας, της Υγείας, του Πολιτισμού.
Χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτός ευρώ τα πήγαν καλύτερα. Η Σουηδία με την κορώνα είναι πια πιο ευρωπαϊκή από το Βέλγιο. Η Πολωνία με το ζλοτι από τη Σλοβακία.
Είμαστε Έλληνες. Είμαστε Ευρωπαίοι σε γραμμή μάχης. Και είμαστε περήφανοι και για τα δύο.
Όποια περιφερειακή χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάνει την τομή, δεν πρόκειται να μείνει μόνη. Σύμμαχοί του λαού της δεν είναι ούτε η Μέρκελ, ούτε ο Μπαρόζο, ούτε ο Τρισέ. Είναι δυνάστες. Η ίδια μπορεί να γίνει εστία ελπίδας, προσδοκίας, έμπνευσης, ενθουσιασμού. Και να αποκτήσει γνήσιους και ειλικρινείς συμμάχους. Τα εργατικά κινήματα άλλων χωρών. Οι ριζοσπάστες διανοούμενοι. Οι φοιτητές. Οι ακτιβιστές. Όλοι αυτοί που συνεγείρονται από την ελευθερία, την ισότητα, το καινούργιο.
Τον απελευθερωτικό άνεμο δεν τον σταματούν τα σύνορα. Η πλατεία del Sol πέρασε από την Μαδρίτη στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στο Παρίσι, στο Οπόρτο.
Αυτή είναι η ευρωπαϊκή ταυτότητα που αξίζει στην ελληνική νεολαία. Όχι να τη θεωρούν φταίχτη οι Γερμανοί, εχθρό οι Φιλανδοί, αχαΐρευτη οι Ολλανδοί, κομπλεξική οι Γάλλοι. Αλλά να έρχεται από μια χώρα που στέλνει SMS μιας ευρωπαϊκής άνοιξης σε όλες τις γωνιές της ηπείρου. Που την προστρέχουν διεθνείς ταξιαρχίες της ελευθερίας
Τότε θα έχουμε μια γνήσια ευρωπαϊκή ταυτότητα, άξια της παρακαταθήκης του Ουγκό, του Ζολά, του Τολστόι, του Σο, του Μπρεχτ.Τότε θα συνεγείρουμε τις δυνάμεις μιας άλλης Ευρώπης σε ένα πυρετό ελπίδας.
Έβδομο, να ξαναμιλήσουμε για τον σοσιαλισμό.
Οι ρυθμίσεις που επιβάλλονται από την τρόικα για να θεραπεύσουν παθολογικές καταστάσεις, τις επιδεινώνουν. Μείωση των δαπανών του δημοσίου για να ελαφρυνθεί το χρέος, κι αυτό αυξάνεται. Αύξηση των φορολογικών συντελεστών για να αυξηθούν τα έσοδα του δημοσίου κι αυτά μειώνονται. Μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο, κι οι πιο πρωτοποριακές του εκφράσεις, όπως η αποασυλοποίηση, διαλύονται από την έλλειψη πόρων.
Αυτό που κατάφερε ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός είναι να ρίξει τη χώρα σε ένα φαύλο κύκλο ύφεσης, λιτότητας, φορολογικής αγριότητας, αποσάθρωσης.
Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν το πιο βαρύ πλήγμα στη σύγχρονη ιστορία μας. Το παρεπόμενό της όμως, οι στρατιές των προσφύγων σήμαιναν τα εργατικά χέρια για να περάσει η Ελλάδα στην αστική εκβιομηχάνιση. Η σημερινή κρίση δεν έχει συνέχεια. Είναι τέλμα.
Η χώρα είναι καταδικασμένη ισόβια δεσμά. Ισόβια δεσμά για την τρίτη ηλικία, που η βάναυση ανατροπή υπολογισμών χρόνων για την πιο ήρεμη φάση της ζωής τους συνοδεύεται από την πίκρα για την τύχη των απογόνων. Ισόβια για τη νέα γενιά, γιατί η προωθητική ώθηση των ΄30 ή ΄40 δεν θα υπάρξει, σφραγίζοντας όλη την υπόλοιπη ζωή τους.
Χρειάζεται ένας εργατικός – κοινωνικός συναγερμός στη χώρα μας για να πάρουμε τον δρόμο της ελευθερίας. Για να φύγει η κυβέρνηση, η τρόικα, το ΔΝΤ, η ΕΕ.
Σε καταστάσεις όπου κάποιες πρωτοπορίες αγωνίζονται για ένα κοινωνικό ή εθνικό ξεσηκωμό, θεωρείται ότι το σύνθημα «αντί», «να φύγουν» δίνει τη δυνατότητα για μια λαϊκή πανστρατιά. Αν πεις «και μετά τι», τις ανατροπές που πρέπει να γίνουν μετά, στενεύεις και αποδυναμώνεις το μέτωπο. Μερικές φορές έχει δουλέψει αυτή η αντίληψη. Άλλες αποδεικνύεται όλεθρος, όπως ίσως στην Εθνική Αντίσταση.
Σήμερα, στην Ελλάδα, τα πράγματα είναι σαφή. Η δυσκολία να διαμορφωθεί ένα στρατευμένο μέτωπο πηγάζει όχι από τη στενότητα της εναλλακτικής λύσης, αλλά από την ανυπαρξία της. Ο μόνος τρόπος για να κτίσεις ένα μέτωπο είναι να μιλήσεις για το «μετά», για το «τι», για το «ποιός» με ειλικρίνεια, ευθύνη και τόλμη. Σε τέτοιες συνθήκες το «στενό» γίνεται «πλατύ».
Αλλιώς σε κάθε γωνιά της Ελλάδας θα περιφέρεται ένας ασήμαντος αντιμνημονιακός λόγος. Μια «Όπερα της Πεντάρας» με κάθε καρυδιάς καρύδι: τον αντιμνημονιακό Σαμαρά, ολίγον Καρατζαφέρη, μητροπολίτες, τηλεοπτικούς κλόουν, πρώην πρασινοφρουρούς, γραφειοκράτες και φαρισαίους, μέσα στην οποία θα χάνεται η χορωδία γνήσιων δυνάμεων από την αριστερό και τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο.
Στην ημερήσια διάταξη, και εκ των πραγμάτων και λόγω της ανάγκης της κοινωνίας να πεισθεί για το άλλο, έρχεται ένα προωθημένο πρόγραμμα ρήξεων με την καπιταλιστική πραγματικότητα της Ελλάδας. Δημόσιες τράπεζες. Εθνικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Σχεδιασμός. Δημοκρατικό κράτος. Νομισματική, συναλλαγματική και εμπορική πολιτική ανάπτυξης. Δημόσια παιδεία.
Κι όχι μόνο σε οικονομικό – τεχνικό επίπεδο. Αλλά καθολικά. Δεν μπορούμε να βγούμε από την κρίση χωρίς τα στερεότυπα ατομισμού ριζωμένα στη συνείδηση μεγάλου μέρους της κοινωνίας να αποδομηθούν. Χωρίς να ηττηθεί «ο καπιταλισμός μέσα μας». Χωρίς νέες μορφές συλλογικότητας, μπριγάδες της εποχής του διαδικτύου. Χωρίς την αναγέννηση της ατομικής ευθύνης. Χωρίς ένα πολιτιστικό αντάρτικο.
Στο έργο του Ken Loach “O άνεμος σείει τη σίκαλη», για την ιρλανδική επανάσταση του 1920 ενάντια στην αγγλική κατοχή, ο ηγέτης της O’Connoly λέει: «αν φύγουν οι Εγγλέζοι και δεν έρθει σοσιαλισμός, οι Εγγλέζοι αμέσως θα επιστρέψουν».
Ας ξαναμιλήσουμε λοιπόν ήρεμα με τον κόσμο για τον σοσιαλισμό.
Όγδοο, κίνδυνοι και δύναμη της δημοκρατίας
Η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε εποχή της Ευρώπης των δύο συστημάτων, ήταν από μια άποψη το επίσημο κλείσιμο του εμφύλιου πολέμου. Η Ελλάδα «κλείδωνε» στον καπιταλισμό. Με όρους που προβλήθηκαν ως αξιοπρεπείς. Ως αβασίλευτη κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Ως ισότιμο θεσμικά μέλος μιας κοινότητας εθνών. Ως μέλος μιας χριστιανικής οικογένειας, που οι συγγενείς της πόλης συνδράμουν αυτούς που μόλις φτάσαν από το χωριό, και με το πορτοφόλι τους και με το τουφέκι τους να μη τους πάρουν οι γείτονες τα αμπέλια.
Στην πορεία παρακολουθήσαμε τη διάψευση. Με τεράστια ταχύτητα. Τα κοινοτικά πλαίσια στήριξης ήταν λοφάκια με άμμο που σαρώθηκαν από την πλημμυρίδα των κοινοτικών εξαγωγών. Η διακυβέρνηση ασκείται από ξένους. Η Ελλάδα είναι σε σωφρονιστήριο: απειλές, νουθεσίες, ποινές, κακοποίηση.
Σκελετωμένα μαύρα κοράκια επιστρέφουν από το απωθημένο παρελθόν μας. Οι Γλικξμπουργκ όχι. Όμως η Αυτού Μεγαλειότης ο Εμίρης του Κατάρ βάζει χέρι στο Ελληνικό. Ο πρίγκηψ Σουλτάν Μπιν Νάσερ Εντίν Φαρχάν Αλ Σαούντ της Σαουδικής Αραβίας στον Παναθηναϊκό.
Διαμοιράζουν τα ιμάτια της Ελλάδας και επί τον ιματισμόν της βάλλουν κλήρον.
Η Ελληνική Δημοκρατία κακοποιείται και εξευτελίζεται.
Οι σταθερές για μια αστική ευρωπαϊκή κοινοβουλευτική νομιμότητα μέσα σε αυτόν τον υπερεθνικό καπιταλιστικό οργανισμό είναι φαντασιώσεις. Ό,τι επιβιώσει από τη θύελλα θα είναι κυρίως με τις δικές μας δυνάμεις ή την αλληλεγγύη από έξω.
Ενδεχόμενα που θεωρούνταν αποκλεισμένα λόγω της συμμετοχής μας στην ΕΕ είναι πάλι ανοικτά. Η αναστολή άρθρων του Συντάγματος για τις δημοκρατικές ελευθερίες. Οι σωτήρες. Η εκτροπή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την οικονομική της πολιτική δεν καταδικάζει μόνο το Νότο στη φτώχεια. Η Ευρώπη ανεπαίσθητα οδηγείται σε μια νέα, μεσοπολεμικού τύπου, εποχή κοινωνικής διάλυσης και πραξικοπημάτων.
Ο τρόπος που η κυβέρνηση αντιμετώπισε την πλατεία Συντάγματος τη μέρα που ψηφίζονταν το μεσοπρόθεσμο μας δείχνει μέχρι πού μπορεί να φτάσει ένα ετοιμόρροπο καθεστώς φόβου. Φόβος για τις συνέπειες των πράξεών τους. Φόβος για τις δίκες που πρέπει να γίνουν. Φόβος για τον ιστορικό.
Η κυβέρνηση Παπανδρέου διεκδικεί μόνη της μια θέση δίπλα στις κυβερνήσεις Γούναρη και Τσολάκογλου.
Η πάλη ενάντια στον αυταρχισμό και στις απόπειρες εκτροπής αποτελεί κεντρικό στοιχείο στις προσπάθειές μας.
Αυτό που διώκουν, τη δημοκρατία, είναι δύναμη σωτηρίας και κάθαρσης.
Η απήχησή της φάνηκε στις πλατείες, στους εκατοντάδες χιλιάδες που συγκλόνισαν όλους μας. Οι εμπρησμοί τους στις πλατείες δεν θα την κάμψουν.
Το Σύνταγμα μαζί με τους πεισματικούς αγώνες ενός τμήματος του κόσμου της εργασίας έσωσε την τιμή μας.
Η δημοκρατία παίρνει πια μια κεντρική θέση σε μια εναλλακτική λύση για ένα λαό που είδε τη διαφθορά και την αδιαφάνεια, ωθείται ό ίδιος στη διαφθορά και στην ατομική σωτηρία σε βάρος του αδελφού του που πνίγεται, είναι αμέτοχος στα γινόμενα, χάνει κι αυτό το δικαίωμα της ψήφου.
Διαφάνεια. Απολογισμός. Λαϊκή αξιολόγηση. Δημοψηφίσματα. Συνελεύσεις στους χώρους εργασίας και στις γειτονιές. Συντακτική Συνέλευση. Κεντρικά στοιχεία σε ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα για τη χώρα, που μπορεί να το κερδίσει μόνο η μαζική δράση.
Η δημοκρατία είναι ο μόνος δρόμος για να γίνει κάτι καλό στον τόπο μας.
Ένατο, Αριστερά: μια παρουσία σε ζήτηση
Κρίση και Αριστερά πάντοτε συναντώνται. Η πρώτη είναι η αέναη μήτρα της δεύτερης.
Η συνάντηση αυτή έχει συμβεί συχνά στη χώρα μας, με διαφορετικούς κάθε φορά όρους. Στη γερμανική κατοχή, μια τσακισμένη αριστερά με ελάχιστες δυνάμεις, συλλαμβάνει το πνεύμα των καιρών, μέσα σε μήνες αναδείχνεται σε ηγεμονική εθνική δύναμη. Στον εμφύλιο, πολύ πιο ισχυρή, ένοπλη μάλιστα, ηττάται. Πριν τη χούντα με αξιόλογη εκλογική παρουσία δεν μπορεί να αλλάξει τον ρου του ποταμού. Στη χούντα, μέσα από την παρανομία, κερδίζει την καρδιά της νεολαίας. Στην μεταπολίτευση περιθωριοποιείται από τον λαϊκισμό του ΠΑΣΟΚ.
Σήμερα η συνάντηση αυτή χαρακτηρίζεται όχι από επιτεύγματα. Από προβλήματα:
Η πολυδιάσπαση. Σημαντικός παράγοντας. Όχι όμως ο μόνος.
Η αδυναμία της αριστεράς να ενωθεί με ορμητικές κοινωνικές δυνάμεις της εποχής του Facebook. Η συνάντηση με τη νέα γενιά στο άρθρο 16 κι ακόμα περισσότερο τον Δεκέμβρη μένει χωρίς συνέχεια. Στην πλατεία Συντάγματος ήταν ένας εφιάλτης: η λαοθάλασσα να προκαλεί τρόμο.
Ο δισταγμός της μπροστά στην ανατροπή.
Η ενσωμάτωσή της στο σύστημα με τους πιο ποικίλους τρόπους. Την κοινή αντιπαλότητα στο αυθόρμητο. Τα ίδια γαλόνια. Την συναλλαγή με τα μέσα ενημέρωσης. Την πεισματική παραμονή σε μια βουλή της ντροπής. Την εκλογική λογική. Το «να κυριαρχήσουμε στην αριστερά», αντί το «να κυριαρχήσει η αριστερά».
Και κυρίως: Η απώλεια της εμπιστοσύνης. Η έλλειψη μιας σχέσης με «αγάπη χωρίς προϋποθέσεις» κάθε δημιουργικής περιόδου. Μια ηθική απαξίωση που δεν την προκάλεσε ο αντίπαλος.
Κι όμως η αριστερά υπάρχει, με φανταστικές μάλιστα δυνατότητες. Υπάρχει με ένα τρόπο που δεν υφίστατο ούτε στη δεκαετία του ’80 ούτε του ΄90. Υπάρχει όχι ως παρουσία, αλλά ως επίκληση της παρουσίας, ως δραματική αναζήτηση από την εργατική τάξη μέχρι τα μεσαία στρώματα.
Η κρίση είναι η μήτρα που περιμένει τον σπόρο. Η καθολική κατάρρευση αξιών του συστήματος ευκαιρία απελευθέρωσης της αριστεράς από τους κώδικές του που την έχουν εμποτίσει.
Ας προχωρήσουμε, λοιπόν, σε ένα αναστοχασμό, που επιβάλλει η διάσωση του λαού και της χώρας. Χωρίς χρονοτριβή. Σήμερα.
Οι συνεννοήσεις των οργανώσεων της ιστορικής αριστεράς μπορούν να βοηθήσουν. Δεν αρκούν.
Η αριστερά μπορεί να αναγεννηθεί μόνο ως λαϊκή δύναμη. Και να λειτουργήσει όχι μόνη, παρά μόνο μέσα σε ένα πλατύ λαϊκό μέτωπο, ένα ΕΑΜ της εποχής μας, με σαφείς θέσεις.
Μια συνάντηση δυνάμεων της αριστεράς. Ένα μαχητικό πρόγραμμα με την παύση πληρωμών, την έξοδο από το ευρώ, τις εθνικοποιήσεις, τον σχεδιασμό, τη δημοκρατία. Ένα μετωπικό άνοιγμα. Κινήσεις σε όλη την Ελλάδα. Λαϊκές κάλπες παντού για τη στήριξη μιας πορείας ρήξης και αναγέννησης. Εκλογή μιας συλλογικής ηγεσίας – κανένα λόγο δεν έχει μια αριστερά με αντιεξουσιαστική θεώρηση να συνεχίσει να φοράει το μοντελάκι του αρχηγού που επιβάλλουν οι ιεραρχικοί κανονισμοί του συστήματος. Ηγεσία δική μας είναι οι ιδέες, οι αξίες, το κάλεσμα της ιστορίας και το όραμα για μια κοινωνία αδελφοσύνης.
Σε αυτή το εγχείρημα μπορούμε να ξανακερδίσουμε και την πιο δύσκολη μάχη. Τη μάχη της εμπιστοσύνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου