Διότι δεν συνεμορφώθην προς τας περικοπάς…

(ή τα 11 «παλιόπαιδα» μιας εφημερίδας)

Ανοιχτή επιστολή προς τους εργαζόμενους στον Τύπο του δημοσιογράφου Διονύση Ελευθεράτου, που απολύθηκε από τη Sport Day επειδή δεν προσυπέγραψε τη μισθολογική μείωση του 25%.

Μωρέ, μπράβο ταχύτητα… Ήταν Τρίτη 28 Ιουνίου, όταν ήλθε η σειρά μου να κληθώ στο γραφείο του εκτελεστικού διευθυντή της «Sport Day» Γιώργου Δήμα για να απαντήσω εάν αποδεχόμουν την – πασίγνωστη πλέον- αξίωση της διοίκησης της εταιρείας: μείωση κατά 25% στις μεικτές αποδοχές όλων των εργαζομένων στην εφημερίδα. Ήταν Παρασκευή 15 Ιουλίου, όταν κλήθηκα πάλι στον ίδιο όροφο του κτιρίου στο οποίο στεγάζεται η Sport Day, αλλά σε άλλο γραφείο: στο Λογιστήριο, για να διεκπεραιωθούν τα της απόλυσής μου.

Κομίζει πάντως και μια «ευχάριστη» διαπίστωση η ταχύτητα, με την οποία η εργοδοσία της Sport Day φρόντισε να … τιμωρηθώ παραδειγματικά για την άρνησή μου να αποδεχθώ αυτό το «μείον 25%», που εν προκειμένω θα σήμαινε και «μείον 25%» από όσα προβλέπει η συλλογική σύμβαση (ναι, ξέρω, «κακή» και … ντεμοντέ λέξη στις ημέρες μας) ως ελάχιστη αμοιβή για τους δημοσιογράφους με τη δική μου επαγγελματική «ηλικία». Ποιο είναι αυτό το «θετικό» συμπέρασμα; Πώς από το «δεν υπάρχει σάλιο» ενίοτε μπορεί η … μπίλια να επιστρέφει στο «λεφτά υπάρχουν». Πάντοτε βρίσκονται «μπικικίνια», αρκεί να προορίζονται για «ιερό σκοπό»: για απολύσεις και συνακόλουθες αποζημιώσεις…

Η εξέλιξη…

Η ταχύτητα πάντως χαρακτήρισε συνολικά τις εξελίξεις στο εργασιακό «τερέν» της Sport Day, από το φθινόπωρο του 2010 μέχρι σήμερα. Πρώτη πράξη- η «φθινοπωρινή»: προς αποφυγή απολύσεων, η εργοδοσία ζήτησε να γίνουν αποδεκτές ορισμένες περικοπές σε μισθούς που κινούνταν πάνω από τη συλλογική σύμβαση. Περικοπές της τάξης του 10% – 15%, όχι επί του συνόλου των μισθών, αλλά επί των ποσών που υπερέβαιναν τα οριζόμενα από τη σύμβαση επίπεδα. Σεμνό «ψαλίδι», ανεκτό. Έγινε αποδεκτό από τους εργαζόμενους για να μη χαθούν θέσεις εργασίας. Η εργοδοσία άλλωστε είχε την «έξωθεν καλή μαρτυρία»- έως τότε ήταν κατά κανόνα «ΟΚ» στις υποχρεώσεις της απέναντι στο προσωπικό της εφημερίδας.

Τι ακολούθησε; Μια … εαρινή σύναξη χαρτιών απόλυσης! Κατά το δίμηνο Απριλίου – Μαΐου 2011 απολύθηκαν 10 άνθρωποι, δηλαδή πάνω από το 10% του συνολικού προσωπικού της εφημερίδας! Πώς το έλεγε ο Αϊνστάιν; «Δεν προλαβαίνω να σκεφθώ το μέλλον, διότι έρχεται πολύ γρήγορα». Πού να δείτε πόσο γρήγορα έρχεται το ζοφερό μέλλον!… Η επόμενη πράξη «σοκ και δέους» στη Sport Day κατέφθασε αμέσως- και ήταν όντως … πρωτοποριακή: αξίωση να γίνει «οριζόντια» μείωση στις μεικτές αποδοχές κατά 25%! Οι «κλασσικές» σε άλλα ΜΜΕ περικοπές της τάξης του 10% φάνταζαν πλέον … φιλεργατική παραχώρηση, εν συγκρίσει με όσα γίνονταν στο δικό μας , το πάλαι ποτέ ζηλευτό, «μαγαζί».

Ποια δαμόκλειος σπάθη συνόδευε την εργοδοτική απαίτηση για το «μείον 25%»; Η προειδοποίηση πως σε διαφορετική περίπτωση στο τέλος Ιουνίου – αρχές Ιουλίου θα ακολουθούσε άλλο ένα πακέτο «μαζεμένων» απολύσεων – πάνω από δέκα. Ποιο θα ήταν το «αντάλλαγμα» της αποδοχής του «μείον 25%» εκ μέρους των εργαζόμενων; Η … απλή ελπίδα πως ίσως αποφευχθούν νέες απολύσεις τουλάχιστον μέχρι το χειμώνα, με δυο «εάν κι εφ’ όσον». Πρώτον, εάν και εφ’ όσον οι κυκλοφορίες του καλοκαιριού δεν αποδειχθούν κατώτερες των αναμενόμενων. Δεύτερον, εάν κι εφ’ όσον η «επανεκκίνηση» του Σεπτεμβρίου δεν γίνει από πολύ χαμηλά επίπεδα. Α, κάτι ακόμη: δόθηκε η διαβεβαίωση πως αν τελικά δεν αποφευχθούν απολύσεις, οι αποζημιώσεις θα υπολογιστούν με βάση το επίπεδο στο οποίο βρίσκονταν οι μισθοί πριν από τη μείωση του (τόσο εξωφρενικού, διάβολε!) 25%.

Ήταν πλέον φανερό ότι η φάκα δεν διέθετε καν πραγματικό τυράκι… Αρχές Ιουνίου οι εργαζόμενοι της εφημερίδας πραγματοποίησαν συνέλευση, η οποία κατέληξε σε ένα συγκεκριμένο «δια ταύτα», έπειτα από πολύωρη συζήτηση εφ’ όλης της ύλης- από το αν είναι ή όχι αναγκαίο το (νέο) κακό που μας ζητά η εργοδοσία να υποστούμε, μέχρι τα πολυετή κουσούρια της ΕΣΗΕΑ. Σε μυστική ψηφοφορία και με «σκορ» 40 έναντι 7, η συνέλευση αποφάσισε να αρνηθεί μειώσεις μισθών που θα καταργούσαν τη συλλογική σύμβαση. Πέραν του τι θα έκανε και τι όχι η ΕΣΗΕΑ, ήταν φανερό εκ των προτέρων κάτι: το κατά πόσο θα αποδεικνυόταν κενό ή … γεμάτο γράμμα αυτό το συλλογικό «δια ταύτα» θα κρινόταν από την επιλογή που θα έκαναν στο … «στάδιο» των προσωπικών κλήσεων ειδικά οι εργαζόμενοι εκείνοι, οι οποίοι θα «έπεφταν» κάτω από τη σύμβαση, εάν αποδέχονταν τη μείωση του 25%.

Η «εντεκάδα»… 

Δεν στερείται σημασίας το γεγονός ότι το «40-7» προέκυψε από μυστική ψηφοφορία, δηλαδή από διαδικασία που αν μη τι άλλο εγγυάται ότι το (απορριπτικό για το «-25%») «σαραντάρι» δεν το συνέθεσε κανένας φόβος προσωπικού στιγματισμού. Το διαμόρφωσε απλώς η στάθμιση των δεδομένων που έκαναν 47 άνθρωποι (άλλος ένας ψήφισε … άκυρο- μάλλον θέλησε να ξεπεράσει το άγχος για το μέλλον προσφεύγοντας στο χαβαλέ) . Μπορεί άραγε να ισχυριστεί κανείς κάτι ανάλογο για τη συνέχεια; Θα πει κανείς ότι στη διαδικασία του «ενώπιος ενωπίω με την οικονομική διεύθυνση» δεν διαδραμάτισε ρόλο βασικού μοχλού για την αντιστροφή των αριθμών ο φόβος – είτε ο φόβος (μάλλον η πεποίθηση) πως ισχύει το «συμφωνείς ή απολύεσαι, αμέσως ή μετά από λίγο», είτε ο φόβος καθενός πως οι περισσότεροι συνάδελφοί του θα «έκαναν πίσω»; Όποιος θελήσει, ας το ισχυριστεί. Γιατί όχι; Στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε ακόμη και το χοντροκομμένο χιούμορ γίνεται ευπρόσδεκτο…

Τελικά, 11 εργαζόμενοι επί συνόλου 83 αρνηθήκαμε τη μείωση. Έξι από τη διόρθωση, τρεις τεχνικοί, ένας «υλατζής» κι ένας αρθρογράφος (ο γράφων). Μακάρι να ήμουν ο μόνος, αλλά πολύ φοβάμαι ότι είμαι απλώς ο πρώτος που απολύεται για λόγους εκδικητικού «παραδειγματισμού». Τα κίνητρα της απόλυσης τα καθιστά προφανή και η ίδια η χρονική στιγμή: έπειτα από την («επιτυχή» κατά τα 72 ογδοηκοστά τρίτα) επιχείρηση περαιτέρω μείωσης του «εργατικού κόστους», προτού καν φανεί ποιο θα είναι καλοκαιρινό peak στις πωλήσεις της Sport Day, 1,5 μήνα πριν από σεπτεμβριανή μεγάλη «ώρα της αλήθειας» για τις κυκλοφορίες, προφανώς καμία απόλυση δεν μπορεί να παραπέμπει σε έκτακτη οικονομική αναγκαιότητα. Εκτός πια αν «μπλόφαρε» για τα καλά η εργοδοσία, όταν εξέφραζε ελπίδες ότι μπορεί να αποφευχθούν νέες απολύσεις, τουλάχιστον για μερικούς μήνες. Σε αυτήν την περίπτωση όμως, ποιο στην ευχή είναι το αντίτιμο της θυσίας του 25% των μισθών;

Φυσικά είμαι βέβαιος πως όταν – στις 28 Ιουνίου- ο Γ. Δήμας μου έλεγε ρητά ότι η άρνηση του «μείον 25%» θα επέσυρε απόλυση, δεν θα αποδεχόταν τον όρο «εκδικητική», εάν τυχόν είχαμε διάθεση για τέτοια «ακαδημαϊκή» συζήτηση. Εικάζω ότι η εργοδοσία ίσως πρότασσε μια νεόκοπη περί «ηθικής» και «δικαιοσύνης» αντίληψη, που όπως διαπιστώνω «γυροφέρνει» εσχάτως στο χώρο του Τύπου. Μια αντίληψη απολύτως συμβατή προς τους εργοδοτικούς κώδικες, η οποία όμως μόνο θλίψη και αηδία προκαλεί όταν αναπαράγεται στις τάξεις εργαζομένων. Μια αντίληψη η οποία, στην πιο ακραία της εκδοχή, θεωρεί την απόλυση εκείνων που απορρίπτουν την χωρίς πάτο μισθολογική καταβαράθρωση (κι όχι μόνο των δικών τους μισθών, φυσικά) και την εξαφάνιση κάθε «κόκκινης γραμμής» περίπου ως … εκδήλωση εργοδοτικής αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους εργαζόμενους! Δεν ξέρω πόσα ανατριχιαστικά θα ακούσουμε ακόμη. Το βέβαιο είναι ότι οι τερατολογίες αυτού του είδους δεν ηχούν καθόλου παράταιρες σε μία εποχή, κατά την οποία ο ένας αντιπρόεδρος της κυβέρνησης μιλά για τανκς που θα προστατεύσουν τις τράπεζες κι ο άλλος ονειρεύεται «στρατιωτική πειθαρχία» στην πολιτική και κοινωνική ζωή. Δυστυχώς…

Ο επίλογος… 

Τα προαναφερθέντα γεγονότα στη Sport Day από το φθινόπωρο μέχρι σήμερα ασφαλώς παρουσιάζουν ομοιότητες και διαφορές με εξελίξεις σε άλλα ΜΜΕ. Για την κρίση στον Τύπο (συνολικά) θα μπορούσαν να γραφούν τόμοι και να γίνουν ατέρμονες συζητήσεις – από τα ποικίλα «τις πταίει», την πτώση των πωλήσεων των εφημερίδων, το Διαδίκτυο και τη συρρίκνωση της διαφημιστικής πίτας, μέχρι την αναγκαία κάθε φορά ανίχνευση μιας διαχωριστικής γραμμής που κατά κανόνα δεν είναι ευδιάκριτη: το όριο ανάμεσα στη σώρευση πραγματικών προβλημάτων και στα εύκολα – συνήθως απατηλά- «δεν υπάρχουν άλλες λύσεις». Τη γραμμή που χωρίζει τον αυθεντικό επιχειρηματικό πονοκέφαλο από την … ευκαιρία, την οποία συνόψιζε η γνωστή κινηματογραφική φράση του Ορέστη Μακρή (αλλά χωρίς το ερωτηματικό): «Τώρα που βρήκαμε πιπέρι, θα ρίξουμε και στα λάχανα;».

Εξυπακούεται ότι δεν υποτιμώ καθόλου την αγωνία καθενός από εμάς – τους εργαζόμενους στον Τύπο- να παραμείνει σε μια θέση εργασίας πάση θυσία, για έναν μήνα, τρεις, πέντε μήνες – όσο μπορεί, πριν από το αγχώδες «και μετά βλέπουμε». Πώς θα μπορούσα άλλωστε να δείξω τέτοια υποτίμηση την ώρα που «βγαίνω» πάλι για … εξερεύνηση στην αγορά εργασίας, σε συνθήκες τέτοιας εφιαλτικής κρίσης- καθίζησης, στα πενήντα μου και με ένα παιδί; Ελλοχεύει όμως ένας κίνδυνος: κυνηγώντας το μήνα ή το δίμηνο, να συνυπογράψουμε σταδιακά ένα ολέθριο status για τη εργασία στα ΜΜΕ του εγγύς μέλλοντος. Ποιος ξέρει, σε λίγο ό,τι γράφουμε μπορεί να προορίζεται για ipod και άλλα Μέσα. Μπορεί οι εφημερίδες να αντιπροσωπεύουν μια … πολυτελή «παρωνυχίδα» στο συνολικό τοπίο των ΜΜΕ. Στο όποιο νέο τοπίο όμως θα υπάρχουν Μέσα, θα υπάρχουν και «μιντιάρχες». Από ποιο σημείο θα αρχίσουμε τη διαπραγμάτευση για την εργασία μας, εάν σήμερα συνυπογράφουμε τη μία μείωση μετά από την άλλη; Ναι, επανήλθα στο θέμα της Sport Day και του 25%, για έναν διπλό επίλογο:

ΠΡΩΤΟΝ: όπως ανακοίνωσε η εφημερίδα στην ΕΣΗΕΑ τον Ιούνιο, το μηνιαίο κόστος εργασίας ανερχόταν σε 248.000 ευρώ. Δοθέντος ότι οι εργαζόμενοι ήταν 83, μια επεξεργασία των σχετικών στοιχείων (με αναγωγή φυσικά στους 14 μήνες καταβολής μισθών) δείχνει πως υπήρχαν περιθώρια εξοικονόμησης πόρων δίχως την επιβολή του «οριζόντιου» 25% που συρρικνώνει μισθούς των 1.000 ευρώ στα 750 και των 1.500 στα 1.125 ευρώ. Υπάρχει εν ολίγοις κάποιο «στρώμα» υψηλότερων ή και πολύ υψηλότερων μισθών.

ΔΕΥΤΕΡΟΝ: ανεξαρτήτως της απόλυσής μου, θεωρώ πολύτιμη εμπειρία τα έξι χρόνια της εργασίας μου στη Sport Day. Θα μου λείψουν πολλοί και πολλά – αλλά τι να κάνουμε;

Καλή μας τύχη – θα την χρειαστούμε όλοι…